درس آیات الأبدان استاد رسول باقری‌اصفهانی

موضوع: آیات الأبدان در قرآن/جن‌زدگی /

جن‌زدگی

از دیگر آیات طبی قرآن، آیه 22 سوره تکویر است:

﴿وَمَا صَاحِبُكُمْ بِمَجْنُونٍ﴾[1]

این آیه، آیه‌ای طبی به حساب می‌آید به این علت که جن عامل بیماری است. در آیه نفی موضوع نشده بلکه نفی محمول شده است و به تعبیر علما، سالبه به انتفاء موضوع نیست بلکه سالبه به انتفاء محمول است یعنی فرض را بر این قرار دادند که جن‌زدگی وجود دارد و برخی از افراد از این ناحیه آسیب می‌بینند و عقل و مغزشان از حالت تعادل خارج می‌شود و در نتیجه در مقام تفکر دچار خلل و در مقام گفتار و رفتار دچار نقص می‌شوند. آیه اصل موضوع جن‌زدگی را نفی نکرده و به جای آن، محمول را نفی کرده است یعنی مصاحب شما، حضرت رسول خدا (ص)‌ جن‌زده نیست بلکه امین، متفکر و متخلق به اخلاق است و از افق روشنی حقایق دین را از رسول کریم (جبرئیل) دریافت می‌کند و با امانت کامل تحویل شما می‌دهد. این گفتار، گفتار شیطان رجیم نیست؛ ﴿وَمَا هُوَ بِقَوْلِ شَيْطَانٍ رَّجِيمٍ﴾[2] ، بلکه ذکری از ناحیه خداوند است که برای شما نازل شده است.

فردی که دچار جن‌زدگی می‌شود، در عقل، مغز، گفتار و رفتارش خلل بوجود می‌آید. کدام یک از رفتارهای پیامبر (ص) شبیه افراد جن‌زده است؟ درست است که تا کنون این سخنان را نشنیده‌اید و برایتان عجیب است اما سخنانی هماهنگ با عقل و فطرت است و شایسته است که بر آموزه‌های اعتقادی، اخلاقی،‌ فقهی و آموزه‌های دیگر و نیز سیره و رفتارش تفکر و تأمل کنید و اگر چنین کنید، اثری از جنون و جن‌زدگی در فکر، ذهن و رفتار ایشان نمی‌بینید.
قابل پذیرش است که برخی از افراد دچار جن‌زدگی شوند. لذا آیه نفرمود: ما جن‌زدگی نداریم، بلکه فرمود: جن‌زدگی داریم اما پیامبر (ص)‌ جن‌زده نیست.

اشاره کردیم یکی از معیارهای طبی بودن آیه این است که به بیماری‌ها یا علل بیماری‌ها اشاره کند. بیماری جن‌زدگی نوعی بیماری است و عاملش جن و شیاطین شرور هستند که در بدن انسان ورود می‌کنند و به او آسیب می‌رسانند.
گاهی ابلیس و انصار و اعوانش با ابزارهایی مانند وسوسه انسان را گمراه می‌کنند و گاهی ممکن است تماسی با وجود انسان برقرار کنند و به او آسیب‌های جسمانی بزنند.

«جن‌زدگی» تحت عناوین گوناگونی یاد شده است:
1) «جنون»؛ که می‌تواند به معنای «دیوانگی» و هم «جن‌زدگی» باشد و هم می‌تواند جمع هر دو باشد یعنی ممکن است کسی فقدان عقل داشته و مادرزادی دیوانه به دنیا آمده باشد بدون اینکه آسیبی از ناحیه جن به او رسیده باشد. همچنین ممکن است فرد عاقلی که همه رفتارهایش طبیعی بوده است، در معرض جن‌زدگی قرار گرفته باشد و جن به بدنش وارد شده و عقل را از انتفاع و نفع رساندن فاقد کرده باشد و فرد را از تعادل خارج کرده است.
2) «صرع»؛ گاهی از فرد جن‌زده، تحت عنوان «مصروع» یاد شده است و در حقیقت یکی از علل صرع می‌تواند جن باشد. جن‌های مؤمن به انسان خیر می‌رسانند اما جن‌های شرور (مانند ابلیس و شیاطین) به تعبیر قرآن، ﴿عَدُوٌّ مُبِينٌ﴾[3] هستند و به انسان آسیب می‌زنند؛ آسیب‌های فکری و جسمی.
3) گاهی تحت عنوان «مس من أهل الأرض» از آن‌ یاد می‌شود. خداوند قبل از آفرینش انسان، جنیان را آفرید ﴿وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ﴾[4] ؛ این‌ها در کل فضای زمین حضور داشتند اما بعد از آفرینش انسان، در اطراف زمین سکنی گزیدند، آنچنان که در روایت مفصلی در کتاب علل الشرائع وارد شده است که خداوند آن‌ها را در اطراف زمین سکنی داد و آن‌ها در خرابه‌ها، دره‌ها، غارها و جاهای مطرود و متروکه، بیشتر حضور دارند. چه بسا انسانی به تنهایی به یکی از این مناطق برود و از ناحیه یکی از جنیان آسیب ببیند و دچار صرع شود و هشیاری و قوه عقلش را ولو موقتا از دست بدهد.
4) گاهی هم تحت عنوان «خبل» از آن یاد شده است. بیماری خبل نوعی کم‌عقلی است و گاهی از ناحیه جن بر انسان عارض می‌شود.

وقتی به قرآن و روایات اهل بیت (ع) مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم دستورالعمل‌هایی وارد شده است که برخی از آن‌ها جنبه پیشگیرانه دارد (که انسان دچار جن‌زدگی نشود) و برخی جنبه درمانی دارد. عوامل درمانی شامل عوذه‌ها، رقیه‌ها، حرزها، خوردنی‌ها، استفاده از انگشتر و انرژی‌های مثبت سنگ‌ها، بخورها و از این قبیل موارد می‌شود که ما به یک سری از این موارد اشاره می‌کنیم.

آیه قرآن به این مطلب اشاره دارد که شیاطین دنبال این هستند که انسان‌ را مس و جن‌زده کنند. همچنین قرآن راجع به متقین تعبیر می‌کند: ﴿إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ﴾[5] ‌
وقتی شیاطین یا طایفه‌ای از جنیان شرور می‌خواهند مقتین را مس کنند یعنی بدن آنان را لمس و با آنان تماس پیدا کنند و در نتیجه به بدن آنان ورود کنند و آسیب بزنند، این‌ها سریعا به یاد خدا می‌افتند؛ «تَذَكَّرُوا»، پس یاد خدا یک عامل درمانی مهم است، چه اینکه پیشگیرانه هم هست. مطلق یاد خدا و استفاده از اسماء خدا باعث می‌شود سریعا از خواب غفلت بیدار و شیاطین از آنان دور شوند.
خداوند متعال در آیه‌ای می‌فرماید: ﴿وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ ۚ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾[6] ، زمانی که جنیان شرور و شیاطین بنا دارند تو را مس کنند و با سیخی به تو آسیب بزنند، به خدا پناه ببر که او به حقیقت شنوا و دانا است.
«نَزْغ» یعنی «با سیخ آسیب زدن» که شامل آسیب بدنی، فکری و هر نوع آسیبی می‌شود. در این صورت سنگر نقدی وجود دارد‌ و آن هم طلب عوذه کردن از خدای متعال است؛ مثلا معوذتین بخواند، ﴿مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ﴾[7] تا از انواع شرها از جمله جنیان شرور در امان باشد.
زمانی که شیاطین می‌خواهند لمس و مس کنند و در قلب، عقل و مغز ورود کنند و آسیب بزنند و شما را از تعادل خارج کنند، سنگر نقدی وجود دارد و آن هم این است واقعا خدا را بخوانید و سریعا به او پناه ببرید.

راهکارهای پیشگیری از جن‌زدگی

1) خوردن نمک قبل و بعد از غذا

اگر کسی غذای خود را با نمک شروع و با آن ختم کند، از ابتلا به جنون پیشگیری کرده است. این ادب غذا خوردن نقش پیشگیرانه از جن‌زدگی دارد. پیامبر (ص) در توصیه‌ به حضرت امیر المؤمنین (ع)‌ فرمودند:

«يَا عَلِيُّ افْتَتِحْ بِالْمِلْحِ وَ اخْتِمْ بِهِ فَإِنَّهُ مَنِ افْتَتَحَ بِالْمِلْحِ وَ خَتَمَ بِهِ عُوفِيَ مِنِ اثْنَيْنِ وَ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ مِنْهَا الْجُنُونُ ...»[8]
ای علی! با غذا شروع کن و با آن ختم کن؛ کسی که با نمک شروع کند و با آن ختم کند، از هفتاد و دو نوع بلا در امان خواهد بود که یکی از آن‌ها جنون است.

2) شستن سر با گل ختمی

اگر کسی هر جمعه یا هر هفته مقید باشد، سرش را با گل ختمی (که یک شامپوی طبیعی در طب اسلامی است) بشوید، از بیماری جن‌زدگی و دیوانگی پیشگیری کرده است.

«غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِيِّ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ أَمَانٌ مِنَ الْبَرَصِ وَ الْجُنُونِ»[9]
شستن سر با گل ختمی در هر جمعه، پیشگیری از بیماری پیسی و جن‌زدگی و دیوانگی است.

منظور از «فِي كُلِّ جُمُعَةٍ» می‌تواند هر جمعه یا هر هفته منظور باشد.

3) صدقه دادن

یکی از فواید صدقه دادن این است که صدقه دهنده خود را در حرز خدا قرار می‌دهد و جنیان نمی‌توانند او را جن‌زده کنند. در روایت آمده است:

«إِنَّ اللَّهَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَدْفَعُ بِالصَّدَقَةِ الدَّاءَ وَ الدُّبَيْلَةَ وَ الْحَرَقَ وَ الْغَرَقَ وَ الْهَدْمَ وَ الْجُنُونَ ... »[10]

4) برآوردن حاجت مؤمن

یکی از خواص برآوردن حاجت مؤمن این است که اجازه نمی‌دهد شیاطین در وجود انسان ورود و او را جن‌زده کنند.

«مَنْ أَدْخَلَ عَلَى مُؤْمِنٍ سُرُوراً فَقَدْ أَدْخَلَ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ قَضَاءُ حَاجَةِ اَلْمُؤْمِنِ يَدْفَعُ اَلْجُنُونَ وَ ...»[11]
کسی که در قلب مؤمنی سروری ایجاد کند، بر قلب پیامبر (ص) سرور وارد کرده است و برآوردن نیاز یک مؤمن بیماری جن‌زدگی و ... را دفع می‌کند (از ابتلا به بیماری جنون پیشگیری می‌کند).

5) کوتاه کردن موی سبیل و گرفتن ناخن

در روایت سفارش شده است که هر جمعه یا هر هفته موی سبیل و ناخن کوتاه شود. از این طریق میکروب‌ها و هم جن‌های شرور از بدن خارج می‌شوند.

«خُذْ مِنْ شَارِبِكَ وَ أَظْفَارِكَ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهَا شَيْءٌ فَحُكَّهَا لاَ يُصِيبُكَ جُنُونٌ وَ ...»[12]
بخشی از سبیلت و ناخن‌هایت را در هر جمعه بگیر، حتی اگر ناخن‌هایت کوتاه است آن‌ها را بساب (سوهان کن) که جن به تو آسیب نمی‌زند...

اگر ناخن‌ها خیلی بلند نیست، ولو اندکی از آنان کوتاه شود.

6) ضماد حنا و نوره

مالیدن ترکیب دوگانه حنا و نوره به بدن هر هفته یا هنگام رفتن به حمام، از جن‌زدگی پیشگیری می‌کند.

«مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَاطَّلَى ثُمَّ أَتْبَعَهُ بِالْحِنَّاءِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَى قَدَمِهِ كَانَ أَمَاناً لَهُ مِنَ الْجُنُونِ ...»[13]

7) ذکر

ذکری وارد شده است که می‌تواند از جن‌زدگی پیشگیری کند؛ سی مرتبه گفتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‌ وَ تَبَارَكَ‌ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِينَ‌ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ» باعث می‌شود خدای متعال نود و نه نوع بیماری را از فرد دفع کند که کمترین آن جن‌زدگی است

در روایت آمده است:

«مَنْ قَالَ كُلَّ يَوْمٍ ثَلَاثِينَ مَرَّةً﴿: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ﴾ ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‌﴾ وَ ﴿تَبَارَكَ‌ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِينَ﴾‌ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ دَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ تِسْعَةً وَ تِسْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ أَهْوَنُهَا الْجُنُونُ»[14]
هرکس این ذکر را هر روز سی مرتبه بگوید: «﴿بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ﴾ ﴿الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ﴾ وَ ﴿تَبَارَكَ اللّٰهُ أَحْسَنُ الْخٰالِقِينَ﴾ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ» خداوند از او نود و نه بلا را دفع می‌کند که کمترین آن‌ها جنون است.

8) حجامت

حجامت می‌تواند نقش پیشگیرانه و هم درمانی برای جن‌زدگی داشته باشد. در روایت داریم جنیان شرور در مجاری خون جریان می‌یابند؛ «إِنَّ اَلشَّيْطَانَ يَجْرِي مِنِ اِبْنِ آدَمَ مَجْرَى اَلدَّمِ»[15]
لذا یکی از راه‌های خارج کردن جنیان از بدن حجامت است؛ مخصوصا حجامت سر یا حجامت در روزهای خاص مانند سه‌شنبه‌ای که مصادف با هفدهم، نوزدهم یا بیست و یکم ماه قمری باشد.

«مَنِ احْتَجَمَ يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ لِسَبْعَ عَشْرَةَ أَوْ تِسْعَ عَشْرَةَ أَوْ لِإِحْدَى وَ عِشْرِينَ مِنَ الشَّهْرِ كَانَتْ لَهُ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ مِنْ أَدْوَاءِ السَّنَةِ كُلِّهَا وَ كَانَتْ لِمَا سِوَى ذَلِكَ شِفَاءً مِنْ ... وَ الْجُنُونِ ...»[16]
کسی که در روز سه‌شنبه‌ای که مصادف با هفدهم، نوزدهم یا بیست ‌و یکم ماه باشد، حجامت کند، برای او شفا از همه بیماری‌ها آن سال خواهد بود و (نسبت به سال‌های بعد) برای بیماری‌هایی از جمله جنون و جن‌زدگی ... شفا است.

حجامت در روز سه شنبه مناسب نیست اما سه‌شنبه‌ای که مصادف با این سه روز باشد، ارزش فوق العاده‌ای پیدا می‌کند.

حجامت دیگر، حجامت سر است. در روایت آمده است:

«قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى رَأْسِهِ عَلَيْكُمْ بِالْمُغِيثَةِ فَإِنَّهَا تَنْفَعُ مِنَ اَلْجُنُونِ وَ ...»[17]

در روایتی دیگر آمده است:

«اَلْحِجَامَةُ فِي اَلرَّأْسِ شِفَاءٌ مِنْ سَبْعٍ مِنَ اَلْجُنُونِ ...»[18]
حجامت سر شفا از هفت نوع بیماری سخت می‌تواند باشد که اولین آن جنون و دیوانگی است.

در روایتی آمده است پیرمردی نزد رسول خدا (ص) آمد و عرض کرد:

«يَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّي شَيْخٌ قَدْ كَبِرَتْ سِنِّي وَ ضَعُفَتْ قُوَّتِي عَنْ عَمَلٍ كُنْتُ عَوَّدْتُهُ نَفْسِي مِنْ صَلاَةٍ وَ صِيَامٍ وَ حَجٍّ وَ جِهَادٍ فَعَلِّمْنِي يَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَلاَماً يَنْفَعُنِي اَللَّهُ بِهِ وَ خَفِّفْ عَلَيَّ يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ أَعِدْهَا فَأَعَادَهَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مَا حَوْلَكَ شَجَرَةٌ وَ لاَ مَدَرَةٌ إِلاَّ وَ قَدْ بَكَتْ مِنْ رَحْمَتِكَ فَإِذَا صَلَّيْتَ اَلصُّبْحَ فَقُلْ عَشْرَ مَرَّاتٍ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُعَافِيكَ بِذَلِكَ - مِنَ اَلْعَمَى وَ اَلْجُنُونِ وَ ...»[19]
ای رسول خدا سنم زیاد و بدنم ضعیف شده است و اعمالی که قبلا عادت داشتم انجام دهم مانند نماز و روزه و حج و جهاد را دیگر نمی‌توانم انجام دهم. ای رسول خدا! ذکری به من آموزش بده که خداوند مرا به آن نفع رساند و برای من سبک (و آسان) باشد و بتواند جایگزین خوبی برای اعمالی که انجام می‌دادم، باشد یا منافع زیادی نصیب من کند. پیامبر (ص) فرمودند که دوباره بگو و آن مرد هم گفته‌هایش را سه بار تکرار کرد، سپس فرمودند: در اطراف تو درخت و خاکی نیست مگر اینکه به خاطر تو گریه کرده، ده مرتبه بعد از نماز صبح بگو: «سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ» که به راستي، خدا تو را از کوری و ديوانگي و ... در امان خواهد داشت.

مقید بودن به این ذکر، فرد را از جن‌زدگی و دیوانگی در امان می‌دارد.

9) کاری که داماد باید برای عروس انجام دهد

داماد بایستی برای اینکه عروسش از سحر، جن‌زدگی، طلسم، دیوانگی و این قبیل موارد و بیماری‌های پوستی، بیماری‌های سخت و سرطان در امان باشد، همین که عروس وارد خانه شد، کفش‌هایش را در بیاورد و پاهایش را بشوید و آبی که پای عروس در آن شسته شده یا اضافه آبی که با آن پای عروس را شسته، را از ابتدا تا انتهای خانه بریزد و بپاشد.

پیامبر (ص) فرمودند:

«يَا عَلِيُّ إِذَا دَخَلَتِ اَلْعَرُوسُ بَيْتَكَ فَاخْلَعْ خُفَّهَا حِينَ تَجْلِسُ وَ اِغْسِلْ رِجْلَيْهَا وَ صُبَّ اَلْمَاءَ مِنْ بَابِ دَارِكَ إِلَى أَقْصَى دَارِكَ فَإِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ أَخْرَجَ اَللَّهُ مِنْ دَارِكَ سَبْعِينَ أَلْفَ لَوْنٍ مِنَ اَلْفَقْرِ وَ أَدْخَلَ فِيهَا سَبْعِينَ أَلْفَ لَوْنٍ [سَبْعِينَ لَوْناً] مِنَ اَلْبَرَكَةِ وَ أَنْزَلَ عَلَيْكَ سَبْعِينَ رَحْمَةً تُرَفْرِفُ عَلَى رَأْسِ اَلْعَرُوسِ حَتَّى تَنَالَ بَرَكَتُهَا كُلَّ زَاوِيَةٍ مِنْ بَيْتِكَ وَ تَأْمَنَ اَلْعَرُوسُ مِنَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ أَنْ يُصِيبَهَا مَا دَامَتْ فِي تِلْكَ اَلدَّارِ»[20]
ای علی! زمانی که عروس به خانه‌ات وارد شد، کفش‌هایش را درآور زمانی که می‌خواهد بنشیند، و پاهایش را بشوی و آب (منظور اضافه‌ی آب یا آبی که پاهایش را در آن شستی) را از دم در تا انتهای خانه بریز، چرا که خداوند هفتاد نوع فقر را از خانه‌ی تو خارج می‌کند و هفتاد نوع رحمت را نازل می‌کند که روی سر عروس به پرواز در می‌آید تا اینکه از برکات رحمت‌ها عروس و هم کل زوایای خانه بهره‌مند می‌شوند و عروس از ناحیه جن و چشم‌زدن از ناحیه جن و دیوانگی و جذام و پیسی تا زمانی که در آن خانه است، در امان خواهد بود.

10) قرائت سوره نحل

کسی که هر ماه سوره نحل را بخواند، از بدهکاری درامان خواهد ماند و هفتاد نوع بلا از او دور می‌شود:

«مَنْ قَرَأَ سُورَةَ اَلنَّحْلِ فِي كُلِّ شَهْرٍ كُفِيَ اَلْمَغْرَمَ فِي اَلدُّنْيَا وَ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ اَلْبَلاَءِ أَهْوَنُهَا اَلْجُنُونُ وَ ...»[21]
کسی که سوره نحل را هرماه یک ‌بار بخواند از بدهکاری خلاص می‌شود و از هفتاد نوع بلا که کمترین آن جنون و دیوانگی و ... است.

11) بوییدن گل نرگس

در روایت آمده است:

«شَمُّوا اَلنَّرْجِسَ وَ لَوْ فِي اَلْيَوْمِ مَرَّةً وَ لَوْ فِي اَلْأُسْبُوعِ مَرَّةً وَ لَوْ فِي اَلشَّهْرِ مَرَّةً وَ لَوْ فِي اَلسَّنَةِ مَرَّةً وَ لَوْ فِي اَلدَّهْرِ مَرَّةً فَإِنَّ فِي اَلْقَلْبِ حَبَّةً مِنَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ وَ شَمُّهُ يَقْلَعُهَا»[22]
نرگس را هرروز یک ‌بار ببویید، وگرنه هفته‌ای یک ‌بار، وگرنه ماهی یک ‌بار، وگرنه سالی یک ‌بار، وگرنه در روزگار یک ‌بار؛ در قلب دانه‌ای از دیوانگی و جذام و پیسی وجود دارد و بوییدن گل نرگس آن را ریشه کن می‌کند.

بوییدن گل نرگس ریشه دیوانگی را قلع و قمع می‌کند و اجازه نمی‌دهد جنیان حضور پیدا کنند و به فرد آسیب برسانند.

12) ذکر حوقله

مداومت بر ذکر حوقله (لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ) هفتاد و سه نوع بلا را دور می‌کند که کم‌ترین آن‌ها جنون است.
عدد این ذکر در برخی روایات هفتاد مرتبه و در برخی دیگر صد مرتبه آمده است.

«مَنْ قَالَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ دَفَعَ اَللَّهُ عَنْهُ ثَلاَثَةً وَ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ اَلْبَلاَءِ أَهْوَنُهَا اَلْجُنُونُ»[23]
هر کس بگوید: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ» خداوند از او هفتاد و سه نوع از انواع بلاها را دور می‌کند که کم‌ترین آن‌ها جنون است.

این ذکر انسان را در برابر آسیب از ناحیه جنیان بسیار تقویت می‌کند.

13) خوردن غذاهای بیرون ریخته از سفره

خوردن خرده نان‌ها و ته‌مانده‌ غذاهای بیرون ریخته از سفره و کف سفره در فضای خانه موجب پیشگیری از جنون می‌شود و عامل برکت است و نقش درمانی دارد. در فضای بیرون مانند بیابان یا در سفر، غذاهای بیرون ریخته از سفره روزی پرندگان و حیوانات است.

جناب ابو ایوب انصاری خرده نان‌های باقی مانده کف سفره را پی گیری می‌کرد که پیدا کند و بخورد، پیامبر (ص)‌ فرمودند:

«رَأَى اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَبَا أَيُّوبَ اَلْأَنْصَارِيَّ يَلْتَقِطُ نُثَارَةَ اَلْمَائِدَةِ فَقَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ بُورِكَ لَكَ وَ بُورِكَ عَلَيْكَ وَ بُورِكَ فِيكَ فَقَالَ أَبُو أَيُّوبَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ لِغَيْرِي قَالَ نَعَمْ مَنْ أَكَلَ مَا أَكَلْتَ فَلَهُ مَا قُلْتُ لَكَ أَوْ قَالَ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ وَقَاهُ اَللَّهُ اَلْجُنُونَ وَ اَلْجُذَامَ وَ اَلْبَرَصَ وَ اَلْمَاءَ اَلْأَصْفَرَ وَ اَلْحُمْقَ»[24]
پیامبر (ص) دیدند ابو ایوب انصاری غذاهای ریز بیرون ریخته از سفره را جمع می‌کرد و می‌خورد، فرمودند: مبارک باشد برای تو و بر تو و در وجود و درون تو (و زندگی‌ات). ابو ایوب گفت: آیا برای غیر من نیز همین‌طور است (یا اختصاص به من دارد)؟ حضرت فرمودند: بله، هر کس بخورد آنچه را که تو خوردی برای او است هر آنچه برای تو گفتم. هر کس چنین کند، خداوند او را از جنون و جذام و پیسی و آب زرد و کودنی نگه می‌دارد.

هر کس اضافه‌ غذاهای روی سفره یا بیرون ریخته از سفره را فوت و پاک کند و بخورد، خداوند او را از جنون و دیوانگی و آسیب از ناحیه جن در امان می‌دارد.

«بورك لك و بورك عليك و بورك فيك» به این معناست که خوردن ریز غذاهای بیرون ریخته از سفره به نفع تو برکت دارد و بر ظاهر تو برکت ایجاد می‌کند.

درمان‌های جن‌زدگی

1) بخور

بخور کندر

بخور انواع گوناگونی دارد. یکی از مصادیق بخور، بخور کندر است. در روایت می‌فرماید:

«مَا مِنْ‌ بَخُورٍ يَصْعَدُ إِلَى السَّمَاءِ إِلَّا اللُّبَانُ وَ مَا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ يَتَبَخَّرُ فِيهِ بِاللُّبَانِ إِلَّا نُفِيَ عَنْهُمْ عَفَارِيتَ اَلْجِنِّ»[25]
هیچ بخوری نیست که به سمت آسمان متصاعد شود مگر کندر و اهل هیچ خانه‌ای نیست که بخور می‌دهد با کندر مگر اینکه عفریت‌های جن و جن‌های شرور را از خانه و اهل خانه دور می‌کند.

برای بخور دادن کندر، مقداری از آن روی منقل ریخته شود تا دود کند و دودش در فضای خانه متصاعد شود.

بخور مریم (س)

امام باقر (ع) این بخور را به یکی از کنیزان خود که دچار آسیب از ناحیه ارواح و جنیان شده بود، بیان فرمودند و فرمودند اختصاصی به آن کنیز ندارد.

«أَنَّهُ نَافِعٌ لِكُلِّ شَيْءٍ مِنْ قِبَلِ اَلْأَرْوَاحِ مِنَ اَلْمَسِّ وَ اَلْخَبَلِ وَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْمَصْرُوعِ وَ اَلْمَأْخُوذِ ...»[26]
همه بیماری‌هایی که از ناحیه ارواح (جن و شیطان و روح) است، برای مس، خبل (سی‌پی)، دیوانگی، صرع و مأخوذ (کسی که به‌طور کامل کنترلش به دست جن افتاده) و دیگر مشکلات مانند این‌ها، مفید است.

این بخور برای کسی که دچار جن‌زدگی، کم‌عقلی، تماس شیاطین و صرع شده، نافع است.

این بخور به این صورت تهیه می‌شود:

«لِتَأْخُذْ لُبَاناً أَوْ سَنْدَرُوساً وَ بُزَاقَ اَلْفَمِ وَ كُورَ سَنْدَرِيٍّ [سِنْدِيٍّ] و قُشُورَ اَلْحَنْظَلِ و مُرَّ مري وَ كبريت [كِبْرِيتاً] أَبْيَضَ كَسَرْتَ دَاخِلَ اَلْمُقْلِ وَ سُعْدَ يَمَانِيٍّ وَ يكسر [يَكْثُرُ] فِيهِ مُرٌّ وَ شَعْرَ قُنْفُذٍ مَشْبُوثٍ بِقَطِرَانٍ شَامِيٍّ قَدْرَ ثَلاَثِ قَطَرَاتٍ تَجْمَعُ ذَلِكَ كُلَّهُ وَ يُصْنَعُ بُخُوراً فَإِنَّهُ جَيِّدٌ نَافِعٌ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَى»[27]
کندر و سندروس و آب دهان و کَوَر و پوست هندوانه ابوجهل و جعفری وحشی و گوگرد سفید و شکستگی داخل مقل (قطعه‌ای از مقل ازرق) و سعد یمانی و قطعه‌ای از مُر مکی و موی جوجه‌تیغی را جمع می‌کنی و به قطران شامی به ‌اندازه سه قطره آغشته کن و تمامی آن‌ها را جمع می‌کنی و مخلوط می‌کنی و از آن بخور درست می‌کنی.

«بزاق الفم» یعنی فرد آب دهانش را روی بخور بریزد. اگر «بزاق القمر» باشد منظور نوعی سنگ است.

قطران شامی نوعی صمغ است که از برخی درختان مانند صنوبر گرفته می‌شود.

شیاطین از دود بخور مریم یا دود کندر بیزار هستند و شاید حالت خفگی پیدا کنند و بمیرند یا طرد بشوند و فرار کنند.

2) سنا

دمکرده سنا برای رفع شیاطین مفید است. اگر سنا با برخی چیزها ترکیب شود، نقش درمانی خواهد داشت؛ در روایت مربوط به مرکب ده از مرکبات طب اسلامی آمده است:

«لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَا فِي اَلسَّنَا لَقَابَلُوا كُلَّ مِثْقَالٍ مِنْهُ بِمِثْقَالَيْنِ مِنْ ذَهَبٍ أَمَا إِنَّهُ أَمَانٌ مِنَ اَلْبَهَقِ وَ اَلْبَرَصِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْفَالِجِ وَ اَللَّقْوَةِ»[28]
اگر مردم می‌دانستند که در سنا چه خاصیتی وجود دارد، هر مثقال (5/4 گرم) آن را با دو مثقال (9 گرم) طلا عوض می‌کردند؛ چرا که امان از بهق و پیسی و جذام و جنون (دیوانگی و جن‌زدگی) و فلج و لقوه است.

برای بهره‌مندی از نقش درمانی سنا لازم است با چیزهایی ترکیب شود:

«يُؤْخَذُ مَعَ اَلزَّبِيبِ اَلْأَحْمَرِ اَلَّذِي لاَ نَوَى لَهُ وَ يُجْعَلُ مَعَهُ هَلِيلَجٌ كَابُلِيٌّ وَ أَصْفَرُ وَ أَسْوَدُ أَجْزَاءً سَوَاءً يُؤْخَذُ عَلَى اَلرِّيقِ مِقْدَارَ ثَلاَثَةِ دَرَاهِمَ وَ إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ مِثْلَهُ وَ هُوَ سَيِّدُ اَلْأَدْوِيَةِ»[29]
سنا را با مویز قرمز دانه‌ گرفته شده، بگیرد و با هلیله کابلی و هلیله زرد و هلیله سیاه به مقدار مساوی قرار دهد و اندازه سه درهم (25/3 گرم) ناشتا و شب هنگام خواب استفاده شود.

سنا، مویز بدون هسته،‌ هلیله کابلی، هلیله زرد و هلیله سیاه به مقدار مساوی ترکیب و آسیاب شود. سه درهم از این ترکیب ناشتا و شب موقع خواب استفاده شود که نقش درمانی برای جن‌زدگی و دیوانگی دارد.

3) گیاه لبلاب

به این گیاه، «لبلاب الارض» و «عشقه زمینی» هم گفته می‌شود و خواص زیادی دارد. راوی می‌گوید:

«شَكَوْتُ إِلَى اَلرِّضَا عَلَيْهِ السَّلاَمُ مِرَّةً كُنْتُ أَجِدُ مِمَّا يَأْخُذُنِي مِنْهَا شَبِيهُ اَلْجُنُونِ وَ صُدَاعٌ غَالِبٌ فَقَالَ عَلَيْكَ بِهَذِهِ اَلْبَقْلَةِ اَلَّتِي تَلْتَفُّ فَدُقَّهَا فَضَعْهَا عَلَى رَأْسِكَ وَ مُرْ أَهْلَكَ فَلْيَضَعُوهَا عَلَى رُءُوسِ صِبْيَانِهِمْ فَإِنَّهَا نَافِعَةٌ لَهُمْ بِإِذْنِ اَللَّهِ فَفَعَلْتُ فَسَكَنَ عَنِّي اَلْوَجَعُ وَ تِلْكَ اَلْبَقْلَةُ هِيَ اَللَّبْلاَبُ»[30]
‌یابم که نزدیک است جن‌زده شوم و دچار تشنج و صرع شوم. حضرت فرمودند: عشقه زمینی یا لبلاب الارض را بگیر و له کن و بر سرت قرار بده و به اهل خانه‌ات بگو برای بیماری‌های کودکان، بر سر آنان قرار دهند؛ چرا که برای آنان مفید است به اذن خداوند، من هم این کار را کردم و بیماری‌ام تسکین یافت و آن گیاه لبلاب است.

اگر اهل خانه ترسیدند که کودکان دچار جن‌زدگی، تشنج یا گرمای غالب شوند، عشقه زمینی را له کرده و بر سر و پیشانی آنان قرار دهند.

نکته: وقتی انسان در موضع ضعف قرار گرفت، جنیان سریع حمله می‌کنند و آسیب می‌زنند. به همین علت وقتی فرد تب شدیدی داشته باشد، در معرض ضعف قرار می‌گیرد و چه بسا دچار تشنج و صرع شود؛ چون جنیان در موضع ضعف به بدن ورود پیدا می‌کنند.

4) کرفس

این سبزی بسیار در روایات مورد سفارش قرار گرفته است و خواص زیادی دارد از جمله اینکه جنون را دور می‌کند.

«‌عَلَيْكُمْ بِالْكَرَفْسِ فَإِنَّهُ طَعَامُ إِلْيَاسَ وَ الْيَسَعِ وَ يُوشَعَ بْنِ نُونٍ وَ رُوِيَ أَنَّهُ يُورِثُ الْحِفْظَ وَ يُذَكِّي الْقَلْبَ وَ يَنْفِي الْجُنُونَ وَ الْجُذَامَ وَ الْبَرَصَ»[31]
بر شما باد كرفس؛ چرا كه خوراک الياس، يَسَع و يوشع بن نون بوده است در روایت دیگر آمده که کرفس حافظه را تقویت و قلب را پاک و جنون و جذام و برص را دفع می‌کند.

عوامل درمانی دیگر را بعدا مطرح خواهیم کرد.