درس آیات الأبدان استاد رسول باقری‌اصفهانی

موضوع: آیات الأبدان در قرآن /بیماری رمد /

عوامل پیشگیرانه و درمانی بیماری رَمَد:

1) کوتاه کردن ناخن‌ها در روز پنج‌شنبه و چهارشنبه

از عوامل پیشگیرانه چشم که خودش قرینه است بر اینکه رعایت کردن نکته‌های بهداشتی موجب پیشگیری از بیماری رمد و عدم رعایت آن نکته‌ها موجب بیماری رمد می‌شود. در روایت آمده است:

«تَقْلِيمُ اَلْأَظْفَارِ يَوْمَ الْخَمِيسِ يَدْفَعُ الرَّمَدَ»[1]
کوتاه کردن ناخن‌ها در روز پنج شنبه رمد را دفع می‌کند.

اولین عامل پیشگیرانه، کوتاه کردن ناخن‌ها در روز پنج‌شنبه است. در روایت تعبیر «رفع» نیامده بلکه تعبیر «دفع» آمده است یعنی پیشگیری می‌کند از اینکه چشم دچار التهاب و پلک‌های چشم دچار ورم شود.

فضای چشم از طریق نوک ناخن‌ها تخلیه می‌شود.

در روایتی دیگر آمده است:

«مَنْ أَدْمَنَ أَخْذَ أَظْفَارِهِ كُلَّ خَمِيسٍ لَمْ تَرْمَدْ عَيْنُه»[2]
کسی که مداومت داشته باشد بر اینکه در روز پنج شنبه ناخن‌هایش را کوتاه کند، دچار بیماری رمد نخواهد شد.

البته در روایات از لحاظ زمانی، به روزهای دیگر هم اشاره شده است:

«مَنِ اقْتَصَّ فِي يَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ يَبْتَدِئُ مِنَ الْإِبْهَامِ إِلَى الْخِنْصِرِ أَمِنَ مِنَ الرَّمَدِ»[3]
کسی که در روز چهارشنبه ناخن‌هایش را کوتاه کند و از انگشت ابهام شروع کند (و به انگشت کوچک ختم کند)، از بیماری رمد پیشگیری کرده است.

یا امام صادق (ع)‌ فرمودند:

«مَنْ قَلَّمَ أَظَافِيرَهُ يَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ فَبَدَأَ بِالْخِنْصِرِ اَلْأَيْسَرِ كَانَ لَهُ أَمَانٌ مِنَ اَلرَّمَدِ»[4]
کسی که در روز چهارشنبه ناخن‌هایش را کوتاه کند و از انگشت کوچک دست چپ شروع کند، از اینکه به بیماری رمد دچار شود،‌ پیشگیری کرده است.

یا در روایتی دیگر آمده است:

«مَنْ أَخَذَ أَظْفَارَهُ كُلَّ خَمِيسٍ لَمْ تَرْمَدْ عَيْنَاهُ وَ مَنْ أَخَذَهَا كُلَّ جُمُعَةٍ خَرَجَ مِنْ تَحْتِ كُلِّ ظُفُرٍ دَاءٌ»[5] کسی کسی که هر روز پنجشنبه ناخن خود را کوتاه کند، دچار رمد نمی‌شود و هر کس آن‌ها را هر جمعه بگیرد، از زیر ناخن‌هایش همه بیماری‌ها خارج می‌شود.

پس در روایات، کوتاه کردن ناخن در هر پنج‌شنبه و هر چهارشنبه برای پیشگیری از بیماری رمد وارد شده است.

ناخن گرفتن، یکی از استفراغات عمومی بدن است و از این طریق بیماری‌ها از بدن خارج می‌شود. برای همین خدای متعال برای اهل ایمان یعنی کسانی که اهل دین هستند، یک روز را در هفته به عنوان روز تعطیل قرار داده است؛ برای مسیحیان روز یکشنبه، برای یهودیان روز شنبه و برای مسلمانان روز جمعه را به عنوان روز تعطیل قرار داده است، زیرا اهل توحید برنامه دارند تا در روز تعطیل دست از کار بکشند و فرصت داشته باشند بهداشت را رعایت کنند و در نتیجه بدن سالمی داشته باشند تا بتوانند بهتر خداوند را بندگی کنند. کسانی که این برنامه‌ها را ندارند و بهداشت را رعایت نمی‌کنند، بیماری‌ها در بدنشان جمع می‌شود و محل خروج نخواهد داشت. اگر موهای سر، محاسن و سبیل کوتاه نشود و موهای زائد از طریق نوره‌مالی زدوده نشود و ناخن‌ها کوتاه نشوند، به تعبیر روایات موجب می‌شود بیماری در بدن دچار حیرت شود و بیماری‌های سخت به همراه داشته باشد. برای همین حضرت رسول الله (ع) فرمودند: پیشگیری اساس درمان است یعنی رعایت همین نکته‌های به ظاهر ساده از ابتلا به بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.

2) مسح چهره با سوره حمد (مسح الوجه بالحمد)

مثلا در حالت قنوت سوره حمد خوانده و بر چشم مالیده شود. در روایت آمده است:

«اَلْحَمْدُ: مَنْ قَرَأَهَا إِذَا عَطَسَ مَرَّةً وَ مَسَحَ بِهَا وَجْهَهُ أَمِنَ مِنَ اَلرَّمَدِ وَ اَلصُّدَاعِ وَ اَلْبَيَاضِ فِي اَلْعَيْنِ وَ اَلْجَرَبِ وَ اَلْكَلَفِ وَ اَلرُّعَافِ»[6]
سوره حمد؛ کسی که آن را بخواند زمانی که یک بار عطسه کرد و صورتش را با آن مسح کند از رمد (التهاب چشم)، میگرن، سفیدی در چشم‌ (آب مروارید)، خارش و کچلی، کک و مک صورت و خون دماغ شدن پیشگیری کرده است.

بعد از یک بار عطسه کردن، سوره حمد خوانده و صورت مسح شود. یکی از وقت‌های مناسب جهت طلب عافیت برای خودمان و دیگران، هنگام عطسه کردن است. باب «التسمیت» عنوانی است به معنای عافیت طلبی. از جمله حقوق مسلمان‌ها این است که هنگام شنیدن عطسه، برای عطسه‌کننده طلب عافیت کنند؛ چرا که زمان طلب عافیت برای خود و دیگران است.

3) مسح دو چشم بعد از شستن دستان

این عامل (مسح دو چشم بعد از شستن دستان) نقش پیشگیرانه و درمانی برای رمد چشم دارد.

اگر بعد از خوردن غذا، دست‌ها شسته شود و با رطوبت آن‌ها دو ابرو مسح شود و سه مرتبه ذکر «الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُحْسِنِ الْمُجْمِلِ الْمُنْعِمِ الْمُفْضِلِ» گفته شود،‌ از ابتلا به بیماری رمد پیشگیری کرده و حتی درمان آن است.

مفضل می‌گوید:

«دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَشَكَوْتُ إِلَيْهِ الرَّمَدَ فَقَالَ لِي أَ وَ تُرِيدُ الطَّرِيفَ‌ ثُمَّ قَالَ لِي إِذَا غَسَلْتَ يَدَكَ بَعْدَ الطَّعَامِ فَامْسَحْ حَاجِبَيْكَ وَ قُلْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ- الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُحْسِنِ الْمُجْمِلِ الْمُنْعِمِ الْمُفْضِلِ قَالَ فَفَعَلْتُ ذَلِكَ فَمَا رَمِدَتْ عَيْنِي بَعْدَ ذَلِكَ‌ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ»[7]
بر امام صادق (ع) وارد شدم و شکایت کردم که چشمانم همیشه ورم می‌کند. حضرت فرمودند: آیا تو که تمیز و پاکیزه هستی از رمد شکایت می‌کنی؟ سپس به من فرمودند: زمانی که دستت را بعد از غذا شستی (یعنی دستت را بشور چون ممکن است غذا چرب باشد و میکروب را جذب کند) مسح کن و بکش روی دو ابرویت و سه مرتبه بگو: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُحْسِنِ الْمُجْمِلِ الْمُنْعِمِ الْمُفْضِلِ» راوی گوید: من هم این کار را انجام دادم و دیگر دچار التهاب چشم و ورم پلک چشم نشدم.

این کار نقش درمانی دارد.

4) نگاه کردن به قران

مداومت بر نگاه کردن به قرآن می‌تواند نقش پیشگیرانه از ابتلا به ورم چشم داشته باشد. در روایتی که به امام معصوم نمی‌رسد، آمده است:

«شَكَا رَجُلٌ إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ حُمَيْدٍ اَلرَّازِيِّ اَلرَّمَدَ فَقَالَ لَهُ أَدِمِ اَلنَّظَرَ فِي اَلْمُصْحَفِ فَإِنَّهُ كَانَ بِي رَمَدٌ فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِيدِ فَقَالَ لِي أَدِمِ اَلنَّظَرَ فِي اَلْمُصْحَفِ فَإِنَّهُ كَانَ بِي رَمَدٌ فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى اَلْأَعْمَشِ فَقَالَ لِي أَدِمِ اَلنَّظَرَ فِي اَلْمُصْحَفِ فَإِنَّهُ كَانَ بِي رَمَدٌ فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ فَقَالَ لِي أَدِمِ اَلنَّظَرَ فِي اَلْمُصْحَفِ فَإِنَّهُ كَانَ بِي رَمَدٌ فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لِي أَدِمِ اَلنَّظَرَ فِي اَلْمُصْحَفِ فَإِنَّهُ كَانَ بِي رَمَدٌ فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِي أَدِمِ اَلنَّظَرَ فِي اَلْمُصْحَفِ»[8]
شخصی به محمد بن حمید الرازی از رمد شکایت کرد. او گفت: بر نگاه کردن به قرآن مداومت داشته باش؛ زیرا من همیشه به رمد مبتلا می‌شدم، پس به حزیر بن عبدالحمید شکایت کردم و او گفت: بر نگاه کردن به قرآن مداومت داشته باش؛ زیرا من همیشه به رمد مبتلا می‌شدم، پس به اعمش شکایت کردم و او گفت: بر نگاه کردن به قرآن مداومت داشته باش؛ زیرا من همیشه به رمد مبتلا می‌شدم، پس به عبدالله بن مسعود از رمد شکایت کردم و او گفت: من همیشه به رمد مبتلا می‌شدم، به پیامبر (ص) شکایت کردم، پیامبر (ص) فرمود: بر زیاد نگاه کردن به قرآن مداومت داشته باش؛ چرا که من به رمد مبتلا می‌شدم، به جبرئیل (ع) شکایت کردم، او فرمود: زیاد به قرآن نگاه کن.

معلوم می‌شود که یکی از مهم‌ترین دلایل التهاب و ورم چشم غلبه بلغم است، زیرا نگاه کردن به قرآن بلغم را برطرف می‌کند.

5) سوره فصلت

کسی که سوره فصلت را با آب باران بنویسد و پاکش کند و به چشمش سرمه بکشد، از آب مروارید و آب چشم در امان است و برای التهاب چشم نیز مفید است.

«مَنْ كَتَبَهَا بِمَاءِ اَلْمَطَرِ وَ مَحَاهَا وَ سَحَقَ بِمَائِهَا كُحْلاً وَ اِكْتَحَلَ بِهِ نُفِعَ مِنَ اَلرَّمَدِ وَ اَلْبَيَاضِ وَ مَاءِ اَلْعَيْنِ»[9]
کسی که سوره فصلت را با آب باران بنویسد و سپس آن را پاک کند و با آن (آب سوره فصلت) سرمه بکشد، برای التهاب و ورم و سفیدی چشم (آب مروارید) و آب چشم مفید است.

6) نگاه کردن به اولین خون حجامت

نگاه کردن به اولین خون حجامت برای رفع ورم چشم مفید است.

«مَنِ احْتَجَمَ فَنَظَرَ إِلَى أَوَّلِ‌ مِحْجَمَةِ دَمِهِ أَمِنَ مِنَ الرَّمَدِ إِلَى الْحِجَامَةِ الْأُخْرَى‌»[10]
کسی که حجامت کند و به اولین خون از حجامتش نگاه کند، از بیماری رمد تا حجامت بعدی پیشگیری کرده است.

در مورد اینکه معنای رمد چیست، چند نوع رمد داریم و اسباب و علت رمد چیست، ان شاء الله نکاتی را از کتاب قانون در جلسه آینده بیان خواهیم داشت.