درس آیات الأبدان استاد رسول باقری‌اصفهانی

موضوع: آیات الأبدان در قرآن/مضرات آمیزش با زن حائض /

قبلا بخشی از آیه 222 سوره بقره را که یکی از آیات طبی قرآن است، توضیح دادیم:

﴿وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ ۖ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ ۖ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ ۖ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ﴾
ت ماهانه از زنان کناره گزینید و نزدیکشان نشوید تا پاک شوند. پس چون پاک شدند، از همان سویی که خداوند فرمانتان داده است، به سراغشان بروید، خداوند توبه‌کنندگان و طهارت‌جویان را دوست دارد.

در رابطه با بخش اول آیه توضیحاتی دادیم و گفتیم عده‌ای از پیامبر (ص)‌ در رابطه با خون حیض زنان سوال کردند و خداوند فرمود:‌ به آنان بگو نوعی آزار، اذیت و سختی است که زنان متحمل می‌شوند.
این آزار، طبیعی است؛ چرا که نوعی پاکسازی در بدن بانوان صورت می‌گیرد. اگر فاصله بین دو عادت ماهانه بین بیست تا سی روز باشد، نشانه‌ی سلامتی بدن است و به صورت اتوماتیک خون‌های سوخته از بدن خارج می‌شود. اما اگر این فاصله کمتر از بیست روز یا بیشتر از سی روز باشد، به تعبیر جناب حکیم بوعلی نشانه نوعی بیماری و خلل در بدن است که باید بررسی شود.

زن در دوران عادت ماهانه اذیت می‌شود و باید این اذیت را تحمل کند چرا که به نفع اوست.

توصیه‌هایی برای این دوران مطرح شده است:

1) مرد نبایستی در دوران عادت ماهانه‌ی زن به او نزدیک شود و بایستی از او کناره بگیرد. منظور از «کناره‌گیری» آمیزش نکردن است و به این معنا نیست که با زن قهر کند و او را لمس نکند، نبوید، نبوسد یا در آغوش نگیرد؛ چنین چیزی منظور نیست. در یکی از روایات ذیل آیه آمده است: ﴿وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ﴾ به این معناست که مرد به زن نزدیک نشود یعنی در دوران عادت ماهانه با او آمیزش نداشته باشد تا اینکه پاک شود.

در روایات اهل بیت (ع)‌ راجع به پاک شدن، آمده است که از خون حیض پاک شود نه اینکه با غسل کردن پاک شود. اگر چه پاکی با غسل بهتر است اما همین که فرد از خون حیض پاک شد، می‌تواند همان قسمت واژن را شست‌وشو دهد و چنانچه بخواهد آمیزش داشته باشد، اشکالی ندارد.

﴿فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ﴾
وقتی از خون حیض پاک شد، می‌تواند آمیزش داشته باشند آن‌چنان که خداوند دستور داده است.

این بخش از آیه ﴿وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ﴾ ناظر به فقه و هم طب است. بخش ناظر به فقه، روایاتی است که در این رابطه در فقه مطرح شده و در وسائل الشیعه آمده است. اما آنچه مربوط به طب و بحث ماست، روایاتی است که مضراتی را برای آمیزش با زن حائض ذکر می‌کنند.

امام رضا (ع) فرمودند:

«إيّاكَ أن تُجامِعَ امرَأَةً حائِضاً»[1]
بپرهیز از اینکه با زن حائض مجامعت داشته باشی.

این یک اصل کلی است.

مضرات آمیزش با زن حائض:

1) امکان ‌ابتلا به بیماری جذام و پیسی

«مَنْ جَامَعَ امْرَأَتَهُ وَ هِيَ حَائِضٌ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْذُوماً أَوْ أَبْرَصَ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ»[2]
اگر کسی با زن خود آمیزش داشته باشد در حالی که همسرش عادت ماهانه است و فرزندش دچار بیماری جذام یا پیسی شد، هیچ کسی را جز خودش ملامت نکند.

یکی از معنای جذام، «خوره» است. از معانی دیگر آن، بیماری‌های سخت و بیماری‌های پوستی زشت است.

روایات زیادی با این محتوا وارد شده است از جمله در روایتی آمده است:

«إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى كَرِهَ لَكُمْ أَيَّتُهَا الْأُمَّةُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِينَ خَصْلَةً وَ نَهَاكُمْ عَنْهَا ... كَرِهَ للرَّجُلِ أَنْ يَغْشَى امْرَأَتَهُ وَ هِيَ حَائِضٌ فَإِنْ غَشِيَهَا فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْذُوماً أَوْ أَبْرَصَ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ»[3]
خداوند تبارک و تعالی برای شما، امت پیامبر (ص)‌ بیست و چهار چیز را کراهت ورزید و از انجام آن‌ها نهی کرد: ... برای مرد کراهت ورزید که با همسرش آمیزش داشته باشد در حالی که حائض است. اگر آمیزش کرد و فرزندی به دنیا آمد و دچار بیماری سختی مانند جذام یا پیسی شد، فقط خودش را ملامت کند.

«غَشِيَهَا» به معنای هم‌آغوشی نیست بلکه به معنای آمیزش است.

در روایت دیگری در بحث مضرات آمیزش با زن حائض، به این صورت وارد شده است:

«دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ يَحْتَجِمُ يَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ فِي الْحَبْسِ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ هَذَا يَوْمٌ يَقُولُ النَّاسُ إِنَّ مَنِ احْتَجَمَ فِيهِ أَصَابَهُ الْبَرَصُ فَقَالَ إِنَّمَا يُخَافُ ذَلِكَ عَلَى مَنْ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ فِي حَيْضِهَا»[4]
راوی می‌گوید: من بر امام کاظم (ع) وارد شدم و ایشان در روز چهارشنبه در زندان حجامت می‌کردند. به ایشان گفتم: مردم درباره حجامت در چنین روزی می‌گویند: اگر کسی در این روز حجامت کند، دچار پیسی می‌شود. حضرت فرمودند: نسبت به اصابت پیسی این ترس و خوف در آن جایی راه دارد که مادر چنین فردی در هنگام عادت ماهانه‌اش باردار شده باشد.

اینجا دو احتمال وجود دارد:
1) حجامت در روز چهارشنبه زمانی منجر به پیسی می‌شود که انعقاد نطفه‌ی چنین فردی در هنگام عادت ماهانه مادرش شکل گرفته باشد.
2) منظور امام این است که در حقیقت حجامت در روز چهارشنبه پیسی نمی‌آورد. یکی از علل عمده این بیماری این است که نطفه فردی در هنگام عادت ماهانه مادرش شکل گرفته باشد و ربطی به حجامت روز چهارشنبه ندارد.

2) زشتی چهره

از دیگر عوارض نزدیکی در هنگام عادت ماهانه این است که فرزند از لحاظ قیافه به شدت زشت می‌شود.

امام صادق (ع) فرمودند:

«تَرَى هَؤُلَاءِ الْمُشَوَّهِينَ‌ خَلْقُهُمْ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ آبَاؤُهُمْ يَأْتُونَ نِسَاءَهُمْ فِي الطَّمْثِ»[5]
دیدی گروهی که قیافه‌هایشان بسیار ناهنجار و زشت است؟ گفتم: بله. حضرت فرمودند: اینان کسانی هستند که پدرانشان با مادرانشان در هنگام عادت ماهانه نزدیکی کرده‌اند.

اشاره کردیم که منظور از کناره‌گیری، ترک آمیزش است و در این جهت روایاتی وارد شده است.

«فِي الْمَرْأَةِ يَنْقَطِعُ عَنْهَا دَمُ الْحَيْضِ فِي آخِرِ أَيَّامِهَا قَالَ إِذَا أَصَابَ زَوْجَهَا شَبَقٌ فَلْيَأْمُرْهَا فَلْتَغْتَسِلْ فَرْجَهَا ثُمَّ يَمَسُّهَا إِنْ شَاءَ قَبْلَ أَنْ تَغْتَسِلَ»[6]
از امام باقر (ع) سوال شد درباره زنی که در آخرین روزهای عادتش خونریزی‌ وی قطع می‌شود. حضرت فرمودند: اگر شوهر به چیرگی شهوت گرفتار آمد به زن بگوید که شرمگاه خویش را بشوید، سپس پیش از آنکه غسل کند، اگر خواست به او دست بزند.

تعبیر «يَمَسُّهَا» یا «به او دست بزند» یعنی آمیزش کند.

راوی می‌گوید:

«سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحَائِضِ تَرَى اَلطُّهْرَ وَ يَقَعُ بِهَا زَوْجُهَا قَالَ لاَ بَأْسَ وَ اَلْغُسْلُ أَحَبُّ إِلَيَّ»[7]
از امام کاظم (ع) سوال کردم درباره زنی حائضی که در خودش پاکی از خون حیض می‌بیند، آیا جایز است شوهرش با او مواقعه و نزدیکی کند. حضرت فرمودند: اشکالی ندارد اما غسل قبل از نزدیکی،‌ نزد من پسندیده‌تر است.

منظور قرآن از «حَتَّى يَطْهُرْنَ»، طهارت با غسل حیض نیست بلکه طهارت از خون حیض منظور است.
در روایتی دیگر به این صورت وارد شده است:

«سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ مَا لِصَاحِبِ الْمَرْأَةِ الْحَائِضِ مِنْهَا فَقَالَ: كُلُّ شَيْ‌ءٍ مَا عَدَا الْقُبُلَ بِعَيْنِهِ‌»[8]
از امام صادق (ع)‌ پرسیدم: همسر زن حائض چه بهره‌ای از او دارد. فرمودند: از هر چیزی می‌تواند بهره داشته باشد مگر ارتباطی که از جلو انجام می‌گیرد.

تماس، هم‌آغوشی، بوییدن، بوسیدن و ... اشکالی ندارد و تنها آمیزش مشکل دارد.

2) در برخی روایات وارد شده که عادت ماهانه حداقل سه روز و حداکثر ده روز است. لذا خونریزی کمتر از سه روز، حکم حیض را ندارد. مثلا فرد دو روز خونریزی دارد و بعد از آن پاک شود حتی لکه‌بینی هم نداشته باشد. در این صورت آمیزش اشکالی ندارد و نماز هم باید خوانده شود. لذا حیض حداقل باید سه روز باشد. ممکن است دو روز به صورت خونریزی و یک روز در قالب لکه‌بینی باشد که در این صورت هم حیض محسوب می‌شود.

امام صادق (ع) فرمودند:

«اَلْمَرْأَةُ تَحِيضُ يَحْرُمُ عَلَى زَوْجِهَا أَنْ يَأْتِيَهَا لِقَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَى ﴿وَ لاٰ تَقْرَبُوهُنَّ حَتّٰى يَطْهُرْنَ﴾»[9]
زن که حائض شد، بر همسرش حرام گردد که با او از شرمگاه نزدیکی کند. به قول خدای تعالی: به آنان نزدیک نشوید تا اینکه پاک شوند.

این روایت به آیه استناد می‌کند: به آنان نزدیک نشوید یعنی آمیزش نداشته باشید.

اشاره کردیم که بین محرمات الهیِ مخصوص بانوان، محرمات الهی مخصوص آقایان یا مشترک بین آن‌ها، تفاوتی وجود ندارد. یکی از علل حرمت، «ضار للجسم»[10] است. چون برای جسم ضرر دارد خداوند آن را حرام کرده است. بنابراین آمیزش با زن حائض ضرر دارد و به همین علت حرام شده است. پس به این نکته توجه داشته باشید که منظور از ﴿لاٰ تَقْرَبُوهُنَّ حَتّٰى يَطْهُرْنَ﴾ ترک آمیزش است تا زمانی که زن از خون حیض پاک شود.