درس آیات الأبدان استاد رسول باقری‌اصفهانی

موضوع: آیات الأبدان در قرآن/ادامه خواص روغن زیتون /

در ادامه دیگر خواص درمانی روغن زیتون را بیان می‌کنیم.

10) درمان فلجی

روغن زیتون و نمک برای درمان فلجی بدن مؤثر است. در داروی معروف شافیه دوازده ماهه این‌طور وارد شده است:

«وَ إِذَا أَتَى عَلَيْهِ اِثْنَا عَشَرَ شَهْراً يَنْفَعُ مِنَ اَلْفَالِجِ اَلْحَدِيثِ وَ اَلْعَتِيقِ بِمَاءِ اَلْمَرْزَنْجُوشِ يَأْخُذُ مِنْهُ قَدْرَ حِمَّصَةٍ وَ يَدْهُنُ رِجْلَيْهِ بِالزَّيْتِ وَ اَلْمِلْحِ عِنْدَ مَنَامِهِ وَ مِنَ اَلْقَابِلَةِ مِثْلَ ذَلِكَ وَ يَحْمِي مِنَ اَلْخَلِّ وَ اَللَّبَنِ وَ اَلْبَقْلِ وَ اَلسَّمَكِ وَ يُطْعِمُ بَعْدَ ذَلِكَ مَا يَشَاءُ»[1]
زمانی که این دارو دوازده ماه زیر جو باقی ماند، با آب مرزنجوش برای فلج جدید و قدیم مفید است. اندازه یک نخود از این دارو را بگیرد و هنگام خواب دو پایش را با روغن زیتون و نمک روغن‌مالی کند و روز بعد به همین صورت عمل کند و از خوردن سردی‌جاتی مانند سرکه و شیر و سبزی‌جات و ماهی پرهیزی کند و غیر از چیزهای سرد هر چیزی می‌تواند بخورد.

اگر پای فرد فلج شده و نمی‌تواند راه برود، اندازه یک نخود از داروی شافیه موسی بن عمران (ع) با دمکرده مرزنجوش بخورد و هنگام خواب دو پایش را با روغن زیتون و نمک دریا روغن‌مالی کند. روز بعد نیز همین کار را تکرار کند. اگر جای دیگری از بدن دچار فلجی شده، می‌تواند بجای پاها آن ناحیه را روغن مالی کند.

11)درمان جذام

در شافیه هفده ماهه، بکارگیری روغن زیتون برای درمان جذام بسیار مفید است.

«وَ إِذَا أَتَى عَلَيْهِ سَبْعَةَ عَشَرَ شَهْراً يَنْفَعُ بِإِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْجُذَامِ بِدُهْنِ اَلْأَكَارِعِ أَكَارِعِعِ اَلْبَقَرِ لاَ أَكَارِعِ اَللْغَنَمِ يُؤْخَذُ مِنْهُ قَدْرَ بُنْدُقَةٍ عِنْدَ اَلْمَنَامِ وَ عَلَى اَلرِّيقِ وَ يُؤْخَذُ مِنْهُ قَدْرَ حَبَّةٍ فَيَدْهُنُ بِهِ جَسَدَهُ يَدْلُكُ دَلْكاً شَدِيداً وَ يُؤْخَذُ مِنْهُ شَيْءٌ قَلِيلٌ فَيَسْعُطُ بِهِ بِدُهْنِ اَلزَّيْتِ زَيْتِ اَلزَّيْتُونِ أَوْ بِدُهْنِ اَلْوَرْدِ وَ ذَلِكَ فِي آخِرِ اَلنَّهَارِ فِي اَلْحَمَّامِ»[2]
بدنش را با آن بمالد و محکم دلاکی کند. مقداری از روغن پاچه گاو را بگیرد و با روغن زیتون یا روغن گل سرخ مخلوط کند و در بینی سعوط کند و این سعوط را در آخر روز در حمام انجام دهد.

این دستور برای فلجی، خوره، بیماری‌های پوستی، خشکی پوست، پسوریازیس، سرطان یا بیماری‌های سخت نیز مفید است.

12) هضم غذا

روغن زیتون در فرهنگ روایی اهل بیت (ع) به عنوان یک غذا و خورشت معرفی شده است.

«سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلطَّعَامِ فَقَالَ: عَلَيْكَ بِالْخَلِّ وَ اَلزَّيْتِ فَإِنَّهُ مَرِيءٌ وَ إِنَّ عَلِيّاً عَلَيْهِ السَّلاَمُ كَانَ يُكْثِرُ أَكْلَهُ وَ إِنِّي أُكْثِرُ أَكْلَهُ وَ إِنَّهُ مَرِيءٌ»[3]
از امام صادق (ع)‌ در رابطه با غذا سوال کردم. حضرت فرمودند: بر تو باد به خوردن سرکه با روغن زیتون چرا که این ترکیب دوگانه روغن زیتون و سرکه هضم کننده است و آقا امیر المؤمنین علی (ع) اکثر اوقات از این ترکیب می‌خوردند. من هم اکثر اوقات می‌خورم و آن هضم کننده غذا است.

روغن زیتون و سرکه معده را تقویت و غذا را هضم می‌کند و موجب اخذ مطلق ویتامین‌های غذا می‌شود.

ما نباید خوردن این غذا را حمل بر زهد امیر المؤمنین (ع) کنیم. چرا که حضرت عنایت خاصی به سلامتی خود داشتند.

زمانی امام صادق (ع) بسیار روغن زیتون و سرکه می‌خوردند به طوری که دچار ضعف شدند:

«وَلَقَدْ آذَانِي أَكْلُ الْخَلِّ وَالزَّيْتِ حَتّى أَنَّ حَمِيدَةَ أَمَرَتْ بِدَجَاجَةٍ فَشُوِيَتْ لِي فَرَجَعَتْ إِلَيَّ نَفْسِي»[4]
مداومت بر خوردن سرکه و زیتون من را اذیت کرده است تا اینکه به حمیده امر کردم مرغی آماده کند و او آن را برایم کباب کرد،‌ پس روح به بدنم برگشت.

جوجه کباب حامل قوت به بدن است، به شرطی که مرغ از دانه‌ و غذاهای خوب تغذیه کرده باشد.

وجه این دو روایت به این صورت است، انسان می‌تواند بر خوردن سرکه و روغن زیتون مداومت داشته باشد اما همین که احساس کرد روغن زیتون و سرکه او را اذیت می‌کند و برایش ضعف به همراه دارد،‌ از غذاهای دیگر در کنار این غذا استفاده کند.

ائمه اطهار (ع) از رسول خدا (ص) پیروی می‌کردند. در روایت آمده است:

«كَانَ أَحَبُّ اَلْأَصْبَاغِ إِلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلْخَلَّ وَ اَلزَّيْتَ وَ قَالَ هُوَ طَعَامُ اَلْأَنْبِيَاءِ»[5]
دوست‌داشتنی‌ترین خورشت‌ها نزد رسول خدا (ص)،‌ سرکه و روغن زیتون بود و این طعام انبیاء بوده است.

انبیاء براساس هدایت الهی عمل می‌کردند.

انحاء استفاده از روغن زیتون

در روایات شیوه‌های استفاده کردن از روغن زیتون وارد شده است:

ریختن روغن زیتون روی گوشت و مصرف آن در کنار آبگوشت

راوی می‌گوید:

«كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَدَعَا بِالْمَائِدَةِ فَأُتِيَ بِثَرِيدٍ وَ لَحْمٍ فَدَعَا بِزَيْتٍ فَصَبَّهُ عَلَى اَللَّحْمِ فَأَكَلْتُ مَعَهُ»[6]
نزد امام صادق (ع)‌ بودیم و ایشان دستور دادند سفره را پهن کنند، آبگوشت و گوشت آورده شد. پس حضرت امر کردند روغن زیتون بیاورند. ایشان روغن زیتون را روی گوشت می‌ریختند و می‌خوردند. من هم با ایشان خوردم.

حضرت به این صورت غذا می‌خوردند؛ نان در آبگوشت تیلیت می‌کردند و روغن زیتون را روی گوشت می‌ریختند.

«أَنَّهُ قَدَّمَ إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِهِ خَلاّ وَ زَيْتاً وَ لَحْماً بَارِدًا فَأَكَلَ مَعَهُ اَلرَّجُلُ فَجَعَلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَنْتِفُ مِنَ اَللَّحْمِ وَ يَغْمِسُهُ فِي اَلْخَلِّ وَ اَلزَّيْتِ وَ يَأْكُلُهُ فَقَالَ اَلرَّجُلُ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَلاَّ طُبِخَا مَعَ اَللَّحْمِ قَالَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ هَذَا طَعَامُنَا وَ طَعَامُ اَلْأَنْبِيَاءِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ»[7]
امام صادق (ع) برای بعضی از اصحاب سرکه و روغن زیتون و گوشت سرد آوردند. مردی با حضرت غذا می‌خورد. امام (ع) مقداری گوشت را ریش ریش و جدا می‌کردند و داخل روغن زیتون و سرکه قرار می‌دادند و می‌خوردند. مردی به امام (ع) عرض کرد: چرا گوشت را با روغن زیتون و سرکه طبخ نمی‌کنید؟ حضرت فرمودند: این غذای ما و غذای پیامبران است.

«يَغْمِسُهُ» یعنی گوشت را در روغن زیتون و سرکه غوطه ور می‌کردند. انبیاء نیز به همین صورت غذا می‌خوردند و بهترین شکل مصرف گوشت با روغن زیتون و سرکه نیز به همین صورت است.

سوال: آیا منظور از گوشت سرد، مزاج گوشت منظور است یا دمای گوشت؟
جواب: به نظر می‌رسد به لحاظ دمایی منظور بوده باشد. البته منافاتی ندارد که طبع گوشت سرد بوده باشد. شاید امام غلبه صفرا داشتند یا در فصل گرمی بودند.

در روایتی به این صورت وارد شده که روغن زیتون و سرکه جایگزین خوبی برای آبگوشت به حساب می‌آید و کسانی که مشکل دندان دارند و نمی‌توانند گوشت بخورند یا آبگوشت در اختیارشان نیست، می‌توانند از سرکه و روغن زیتون استفاده کنند که نازل منزله آبگوشت معرفی شده است. در روایتی آمده است:

«دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا تَكَلَّمْتُ قَالَ مَا لِي أَسْمَعُ كَلاَمَكَ قَدْ ضَعُفْتَ قُلْتُ سَقَطَ فَمِي قَالَ فَكَأَنَّهُ شَقَّ عَلَيْهِ ذَلِكَ قَالَ فَأَيَّ شَيْءٍ تَأْكُلُ قُلْتُ آكُلُ مَا كَانَ فِي اَلْبَيْتِ قَالَ عَلَيْكَ بِالثَّرِيدِ فَإِنَّ فِيهِ بَرَكَةً فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَحْمٌ فَالْخَلُّ وَ اَلزَّيْتُ»[8]
بر امام صادق (ع) وارد شدم، زمانی که صحبت کردم، فرمودند: چه شده است كه سخنت را ضعيف مى‌شنوم‌؟! گفتم:‌ دهانم و دندان‌هایم ریخته است. حضرت فرمودند: گویا غذا خوردن برایت سخت شده است. پس چه می‌خوری؟ گفتم: هر چه در خانه باشد، می‌خورم. حضرت فرمودند: بر تو باد به ترید، چرا که در آن برکت است. اگر گوشتی نبود،‌ پس سرکه و زیتون بخور.

فردی که دندان‌هایش افتاده، نباید هر چیزی بخورد. زیرا لثه دچار ساییدگی می‌شود. چنین فردی باید نان را در شیر یا آبگوشت تیلیت کند و بخورد.

بنابراین خوردن سرکه و زیتون جایگزین خوبی برای آبگوشت و گوشت است.

راوی می‌گوید:

«كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَكَلَّمَهُ شَيْخٌ مِنْ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ فَقَالَ لَهُ مَا لِي أَرَى كَلاَمَكَ مُتَغَيِّراً قَالَ سَقَطَتْ مَقَادِيمُ فَمِي فَنَقَصَ كَلاَمِي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا أَيْضاً قَدْ سَقَطَ بَعْضُ أَسْنَانِي حَتَّى أَنَّهُ لَيُوَسْوِسُ إِلَيَّ اَلشَّيْطَانُ فَيَقُولُ فَإِذَا ذَهَبَتِ اَلْبَقِيَّةُ فَبِأَيِّ شَيْءٍ تَأْكُلُ فَأَقُولُ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ عَلَيْكَ بِالثَّرِيدِ فَإِنَّهُ صَالِحٌ وَ اِجْتَنِبِ اَلسَّمْنَ فَإِنَّهُ لاَ يُلاَئِمُ اَلشَّيْخَ»[9]
نزد امام صادق (ع) بودم که یکی از پیران عراقی سخن گفت. حضرت فرمودند: چه شده که در صدای تو تغییر احساس می‌کنم؟ عرض کرد: دندان‌های پیشم ریخته است و دچار نقص در کلام شده‌ام. امام صادق (ع) به او فرمودند: من هم برخی از دندان‌هایم ریخته است تا جایی که شیطان من را وسوسه می‌کند و می‌گوید: اگر بقيه دندان‌هایت هم بروند با چه غذا مي‌خورى‌؟ و من می‌گویم:‌ لَاحَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ. حضرت به او فرمودند: بر تو باد به خوردن ترید؛ چرا که شایسته حالت توست و از روغن زرد گاوی بپرهیز چرا که ملایم پیران نیست.

نیرو گرفتن تنها از طریق خوردن نیست بلکه می‌توان با ذکر هم قوت گرفت. این روایت شاهد بحث ما نیست و از این جهت آن را بیان کردم که ذکر حوقله می‌تواند جایگزین غذا باشد.