درس خارج فقه استاد سید‌محمدجواد علوی‌بروجردی

موضوع: بحث در مسله مرحوم صاحب عروة(ره) در مسأله 110

مرحوم صاحب عروة(ره) در مسأله 110 می فرمایند:

و دعوى أنّه يكفي في عدم الصحّة عدم الأمر مدفوعة بكفاية المحبوبيّة[1] في حدّ نفسه في الصحّة، كما في مسألة ترك الأهمّ و الإتيان بغير الأهمّ من الواجبين المتزاحمين، أو دعوى‌ أنّ الزمان مختصّ بحجّته عن نفسه، فلا يقبل لغيره، و هي أيضاً مدفوعة بالمنع، إذ مجرّد الفوريّة لا يوجب الاختصاص، فليس المقام من قبيل شهر رمضان حيث إنّه غير قابل لصوم آخر، و ربما يتمسّك للبطلان في المقام بخبر سعد بن أبي خلف عن أبي الحسن موسى (عليه السّلام) عن الرجل الصرورة يحجّ عن الميّت؟ قال (عليه السّلام): نعم إذا لم يجد الصرورة ما يحجّ به عن نفسه، فإن كان له ما يحجّ به عن نفسه فليس يجزي عنه[2] حتّى يحجّ من ماله، و هي تجزيعن الميّت إن كان للصرورة مال، و إن لم يكن له مال، و قريب منه صحيح سعيد الأعرج عن أبي عبد اللّه (عليه السّلام)[3] .

اشکال استاد به مرحوم صاحب عروة(ره):

اگر مکلف روزه ماه رمضان را ترک بکند و یک روز را روزه مسحبی بگیرد این روزه مستحبی صحیح می باشد.(اگر قائل به ترتب باشیم) در صورت ترک اهم (روزه واجب) امر به مهم به فعلیت می رسد اما طبق دلیل و در مقام فتوا کسی که بر ذمه اش روزه واجب مستقر باشد هیچ روزه ای را نمی تواند بگیرد اما این دلیل در نماز نمی باشد. اگر مکلف نذر بکند که امروز زیارت سید الشهداء را انجام بدهد و در آخر روز نماز واجبش (اهم) را نخواند و نماز زیارت را بخواند نمازش صحیح می باشد؛ چون نماز واجب اهم می باشد و در صورت عصیان این امر توسط مکلف امر به مهم به فعلیت می رسد و نماز زیارت هم صحیح می باشد و مکلف باید نمازش را قضا بکند. اما در باب صوم اگر نصی وجود نداشته باشد طبق قاعده ترتب، نماز مستحبی در مثال مذکور صحیح می باشد.