درس خارج فقه استاد احمد عابدی

موضوع: کتاب البیع/بیع العینه /وجه تسمیه

عنوان اصلی بحث نقد و نسیه است. یکی از مسائلی که تحت این عنوان قرار می‌گیرد، بحث بیع عینه است که بیع عینه نوعی حیله رباست.
مثل اینکه بایع ماشین خود را که ده میلیون می‌ارزد یک‌ساله به مشتری به بیست میلیون می‌فروشد، بعد مشتری ماشین را به ده میلیون می‌فروشد؛ فرقی هم نمی‌کند به خود بایع بفروشد یا به دیگری و بعد از یک سال باید ۲۰ میلیون به بایع بدهد. این را بیع عینه می‌گویند.

لفظ بیع عینه در احادیثی که از حضرت رسول نقل‌شده وجود دارد و در منابع اهل سنت بیشتر است و در شیعه کمتر.
بحث دیگر وجه‌تسمیه بیع عینه است. برای بیع عینه وجه تسمیه‌های مختلفی ذکر شده است، نظیر این‌که چون بیع عین خارجی است نه بیع کلی یا عینه به معنای نقد در مقابل نسیه.
بیع عینه در حقیقت مشتمل بر دو معامله است که یکی نقد و دیگری نسیه است و بعضی عینه را به معنی بیع سلف می‌دانند ولی شاید بهتر آن باشد که عینه اصطلاحی است در برابر اصطلاحات سایر بیع‌ها.
نظر بیشتر اهل سنت بر کراهت عینه است اگر قصد فرار از ربا نداشته باشند ولی اگر قصدشان فرار از ربا باشد حرام می‌دانند.