درس تفسیر استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: تفسیر ترتیبی(سوره نساء)/سوره نساءآیه 15و16 /طریقه برخورد با فواحش

﴿وَاللاَّتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِن نِّسَآئِكُمْ فَاسْتَشْهِدُواْ عَلَيْهِنَّ أَرْبَعةً مِّنكُمْ فَإِن شَهِدُواْ فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّىَ يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا﴾[1]

﴿وَاللَّذَانَ يَأْتِيَانِهَا مِنكُمْ فَآذُوهُمَا فَإِن تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُواْ عَنْهُمَا إِنَّ اللّهَ كَانَ تَوَّابًا رَّحِيمًا﴾[2]

1- ارتباط آیه 15با آیات قبل

خداوند حدود ارث را بیان کردند. نتیجه تخلف از حدود الهی را هم بیان کردند و اینجا نمونه‌ای از عاصیان را بیان می‌کنند. روش بیان خداوند در قرآن مؤدبانه است. اللاتی جمع التی است. برای مرد الذی و برای مؤنث التی و اللاتی به کار می‌رود.

2- مراد از فاحشه

خانم‌هایی که کار ناروا انجام می‌دهند. فاحشه از فحش است ناسزایی که ابراز می‌شود. فاحشه کنایه از چند گناه مهم است. زنا، مساحقه و لواط. هم جنس گرایی زن با زن مساحقه و لواط هم جنس گرایی مرد با مرد. فاحشه یکی از این موارد است. آیه در مقام نهی از منکر نیست. در مقام بیان حدود الهی است. حدود الهی در آیات گذشته حد و مرزش بیان می‌شد و در اینجا حد اصطلاحی را هم بیان کرده است؛ یعنی تعزیرات.

3- احتمالات در ضمیر نسائکم

    1. زن‌هایی که در خانه شما هستند. کسی که همسرش مرتکب این گناه شود.

    2. زن‌های جامعه و آنها که مسلمان باشند. زنان مسلمان خدای نکرده گناه کنند.

    3. زنان جامعه چه اسلامی و چه غیر اسلامی به طور اعم. چه همسران نعوذ بالله چه هم کیش و چه غیر آن.

طبق مبنای ما که احکام اسلامی را اعم از مسلمان و غیر آن می‌دانیم، احکام برای بالغ و مکلف است. ماه رمضان که می‌آید تمام مکلفان عالم مأمور به روزه هستند؛ مسلمان و غیر مسلمان. در تعلیقات عروه گفتیم که یجب علی کل مکلف، وجوب عقلی است. متکفل بیان هر حکمی برای انسان‌ها است. طبق این مبنا من نسائکم تمام زن‌ها هستند؛ مسلمان و غیر مسلمان. برای زنان غیر مسلمان چهار شاهد مسلمان باید باشد. شرط شهادت این است. زنانی که مرتکب مشاهده می‌شوند از زنان جامعه شما مسلمان یا غیر مسلمان، برای آنها شاهد بگیرید چهار شاهد مرد از خود شما.

اگر چهار شاهد مرد با شرایط خاصی شهادت دادند علیه آنها، در خانه حبسشان کنید. این لطیف‌ترین حکمی است که صادر شده است. باید در خانه زندانی شود تا از گناهش دست بردارد. تا وفات به سراغ آنها بیاید. تعبیر قرآن وفات است نه فوت. وفات، توفی است. گویا آمدن مرگ، رفتن به عالم بالاتر است. کامل شد و به مرحله بعدی رفت. و یا تا خدا برای آنها راهی قرار دهد. این یعنی یا وفات سراغشان بیاید و یا خدا راهی برایشان باز کند که به نفس خودشان است. با توبه و استغفار ببینیم از این کارشان برگشتند و تأیید کنند دیگر مرتکب نمی‌شوند.

4- وظیفه دولت اسلامی در قبال فواحش

وَاللَّذَانَ يَأْتِيَانِهَا مِنكُمْ؛ آن دو نفری که چنین گناهی کنند که زن و مرد مورد نظر است. یأتیانها، به فاحشه بر می‌گردد. منکم یعنی از جامعه شما نه لزوماً از خانواده یا جامعه اسلامی شما. در یک مملکتی اسلامی حتی اقلیت یهودی مثلاً اگر چنین گناهی کردند همین احکام جاری می‌شود. اینها را اذیت کنید. در روایات هست که غذا و خدمات را کم بدهید. دولت اسلامی اولین مسئول حدود الهی است. حفظ دولت اسلامی واجب شرعی است و دولت اسلامی هم به عنوان نماینده جهان اسلام باید حفظ حدود و صغور کند. به قطع خدمات دولتی هم می‌رسد. دولت اسلامی می‌تواند خدمات را قطع کند.

5- اعراض در صورت توبه برای فرد فاحشه

فان تابا و اصلحا؛ اگر توبه کردند و اصلاح شدند شما هم از این دو نفر اعراض کنید. زن و مردی که گناه کردند، باید محدود شوند تا برگردند. آب و نانی که برای همه حلال است، بر اینها باید محدود شود. اگر گنهکاری وارد مکه شود باید کاری کنیم خارج شود تا حدود را اجرا کنیم، جامعه اسلامی هم حرم است. اگر کسی خطوط قرمز الهی را رعایت نکرد و دچار فاحشه شد، باید محدود شوند.

ان الله کان توابا رحیما؛ خداوند توبه‌پذیر و مهربان است. آیه می‌خواهد بفرماید چون خداوند توبه پذیر است، شما هم بپذیرید. اگر توبه کردند، خدمات خود را دوباره شروع کنید.

مجری حدود الهی اول معصومین علیهم السلام بعد فقها بعد عدول مؤمنین و بعد غیر مسلمانان هستند. اگر عدول نبودند فاسقان هم باید اجرای حدود الهی کنند. اگر دولت غیر اسلامی بود و قدرت اجرای حدود دارد، باید اجرا کند.