درس تفسیر استاد هادی عباسی خراسانی

موضوع: تفسیر ترتیبی(سوره بقره)/سوره بقره(آیات 203الی 207)/گونه شناسی انسان ها در این دنیا بر اساس عملکرد

﴿وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ ۚ فَمَنْ تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَنْ تَأَخَّرَ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ ۚ لِمَنِ اتَّقَىٰ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ﴾[1]

﴿وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَىٰ مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ﴾[2]

﴿وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ﴾[3]

﴿وَإِذَا قِيلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ ۚ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ ۚ وَلَبِئْسَ الْمِهَادُ﴾[4]

﴿وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ﴾[5]

1- انجام اعمال حج برای خدایی شدن

در ادامه بحث حج خداوند می‌فرماید خدا را در ایام خاص یاد کنید. معدودة یعنی شمارش شده؛ مراد ایام تشریق که از 11تا13 ذیحجه می باشد و حجاج در منی هستند.

فمن تعجل... از باب تفعل است یعنی شتاب گرفتن. کسی که 11 و 12 را در منی باشد و شب 13‌ام را در منی نباشد، اشکالی ندارد. افراد می‌توانند دو روز و دو شب و یا سه شب در منی باشند. کسی که به تأخیر اندازد یعنی دو روز بشود سه روز، گناهی نیست و اشکالی ندارد. اعمال منی را می‌توانند انجام دهند و یک روز زودتر بروند. ولی برخی باید حتما شب سیزدهم در منی باشند؛ مثلاً کسانی که قربانی گیرشان نیاید. بدانید که همه شما با حضرت حق حشر و نشر دارید. بازگشت شما به سوی حضرت حق است. این اعمال همه برای خدایی شدن شماست. حال که همه به طرف حق می‌رویم پس ذکر حضرت حق کنیم.

2- شاهد گرفتن زیاد دلالت بر تخلف دارد

و من الناس... عده‌ای از مردم کسانی هستند که سخن او شما را در زندگی دنیا به شگفتی می‌آورد و خدا را شاهد می‌گیرد به آنچه در قلبش است. کسانی که شاهد زیاد می‌گیرند، تخلف‌هایی دارند. وقتی همیشه حرف دنیا را می‌زنند الدّ‌الخصام هستند.

3- مراد از لدّ

لدّ یعنی لجاجت و اصرار بر چیزی داشتن.

علامه مصطفوی می نویسد: لدّ: أصلان صحيحان: أحدهما يدلّ على خصام. و الآخر يدلّ على ناحية و جانب. فالأوّل‌ اللَّدَدُ و هو شدّة الخصومة، يقال رجل‌ أَلَدُّ و قوم لدّ... وَ هُوَ أَلَدُّ الْخِصامِ‌ أى أشدّ في جهة التأبّى عن قبول الإسلام و في دفعه من بين الخصوم، و الخصومة ما يشمل المنازعة و العداوة و الجدال.[6]

خصام یا باب افعال یا ثلاثی مجرد است به معنای دشمنی. در دشمنی‌شان بدتر هستنند. چون وابستگی‌شان به دنیا بیشتر است، دشمنی‌شان شدیدتر است.

4- معانی تولی

    1. حاکم شوند

    2. رو برگردانند و پشت کنند

هر دو درست است.

5- نتیجه حکومت وابستگان به دنیا

وقتی اینجا از حضور شما رو بگردانند و دورتر شوند یا قدرت بگیرند، در زمین افساد می کنند. کسانی که به دنیا وابسته هستند تا با شما هستند حرف‌های عجیب می‌زنند ولی دور که می‌شوند یا حاکم شوند، سه کار می‌کنند: 1. افساد می‌کنند؛ 2. تولید را به رکود می‌رسانند 3. از تولید نسل جلوگیری می‌کنند.

دشمن مقابل اسلام مقابله می‌کند و نمی‌گذارد تولید رونق گیرد و چاره آن اقتصاد مقاومتی است. دیگر می‌گویند فرزند کمتر زندگی بهتر که مخالف احکام اسلامی است. این مقابله با فرزندآوری مسلمانان است. خدا افساد و فساد را دوست ندارد.

6- علامت مخالفان اسلام

و اذا قیل له؛ له به ناس بر می‌گردد. کسانی که این کارها را کردند. وقتی می‌گویید تقوا داشته باشید و از خدا بترسید، این قدرت و شگفت‌آوری شان آنها را به گناه می‌کشاند. از علائم مخالفان اسلام این است که نصیحت‌ناپذیر هستند. اینها عزت و قدرتشان را به نافرمانی و بدکاری اخذ می‌کنند و راه نافرمانی در پیش می گیرند.

7- جهنم تنها راه سکوت مخالفان اسلام

فحسبه جهنم، پس جهنم آنها را کفایت می‌کند. تنها چیزی که آنها را ساکت می‌کند عذاب الهی است. فلبئس المهاد؛ مهد را به گهواره می‌گویند. مهاد یعنی آرامگاه؛ بدترین آرامگاه دوزخ است.

8- امیر المؤمنین مصداق بارز جانفشانی برای رضایت خداوند

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ... عده‌ای جانشان را در مقابل رضایت خدا می‌فروشند و خدا به بندگان مهربان است. بهترین مصداقش امیرالمؤمنین علیه السلام است. شأن نزول آیه برای لیلة المبیت است. شبی که امام علی علیه السلام در بستر رسول الله صلی الله علیه و آله خوابیدند تا جلوی قتل پیامبر صلی الله علیه و آله را بگیرند.40 قبیله متعهد شدند و هر یک نماینده‌ای فرستنادند تا ایشان را بکشند و دیه هم تقسیم شود و به گردن یک قبیله نیفتد. شب اول ربیع بود که جبرائیل خبر داد. وقتی حضرت علی علیه السلام خوابیدند و دفاع کردند و توطئه مخالفان عملی نشد، این آیه نازل شد. عده‌ای از مردم که مصداق کاملش امیر المؤمنین علیه السلام است، از رسول الله صلی الله علیه و آله دفاع می‌کنند.

9- گونه شناسی انسان ها در این دنیا بر اساس عملکرد

    1. عده‌ای می‌گویند ربنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار؛ که پلی بین خود و خدا می‌زنند.

    2. عده‌ای نسل و دنیای مردم را از بین می‌برند و افساد می‌کنند.

    3. دسته سوم کسانی هستند که دنبال رضای خدا هستند.

سه دسته مردم را فرمود که یک جا سریع الحساب است دیگر خدا فساد را دوست ندارد اینجا می‌فرماید خدا مهربان به عباد است. کاری کنیم که خدا راضی باشد.خدا با ما مهربان باشد.

نفس خود را در اختیار حضرت حق قرار دهیم. از حالات حضرت امیر المؤمنین علیه السلام استفاده کنیم و در خدمت دین و قرآن باشیم. قرآنی زندگی کنیم و قرآنی از این دنیا برویم ان شاء الله.