درس تفسیر استاد هادی عباسی خراسانی

موضوع: تفسیر ترتیبی(سوره بقره)/بقره(آیات 156-157) /نتیجه صبر و پناهندگی به خداوند متعال

﴿الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ﴾[1]

﴿أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ﴾[2]

1- تناسب و ارتباط آیات با ما قبل

این آیه از آیاتی است که جداً باید سرلوحه تمام آدم و عالم قرار بگیرد. آیات گذشته این بود که کسانی که شهید و مقتول فی سبیل الله هستند، مرده نیستند. زندگانی‌شان برای دیگران قابل ادراک است. در آیه 155 قانون همگانی و ضابطه کلی امتحان و ابتلاء را مطرح کردند. خوف و جوع و کمبود و نقصان‌ها در اموال و انفس و ثمرات جزو موارد امتحانی بود. در اینجا انسان باید در مقام صابرین قرار گیرد. در واقع همه اینها برای رسیدن به عنوان صابرین است. حال که به صابرین رسیدند، فبشّر الصابرین. امتحان و ابتلاء به نواقص است و زمان و مکان ندارد و برای همه اشخاص است. هر کسی را که ملاحظه کنید در یک کمبودی قرار دارد. بارها مثال زدیم لیوان وجودی هر کسی پر نیست. همیشه سر خالی و نیمه‌خالی است. نگاه انسان‌ها گاهی به عنوان کمبود است و گاهی به عنوان استعداد و خاصیت‌ها. همیشه دارایی‌شان مطرح است نه کمبودها.

صابرین کسانی هستند که وقتی مصیبتی به آنها می‌رسد، چه مصیبت در اموال چه در انفس، صبر می‌کنند. صبر سه قسم است صبر بر طاعت صبر در مصیبت و صبر از معصیت. این‌ها جمله‌شان این است که انا لله و انا الیه راجعون.

2- در مشکلات باید به خداوند متعال پناهنده شد

رابطه خالقی و مخلوقی همه‌اش خیر است. چه مشکل داشته باشیم و چه نداشته باشیم. دنیای بی مشکل نیست. هیچ زندگی‌ای بی‌مشکل نیست. خوشا به حال آنان که مشکل را به عنوان مشکل نگاه و برخورد نکنند. صبر داشته باشند و خود را تسلی دهند و مرتبط کنند به آیه شریفه انا لله و انا الیه راجعون. اگر در مشکلات پناهنده به او شد هیچ مشکلی بدون راه حل نیست. مشکلات بن بست ندارد؛ راه برون‌رفت دارد. راه برون‌رفت هم پناهنده شدن است. ما نیازمندیم و او غنی است. اگر با نیازمان به او پناهنده شدیم، می‌توانیم نیازمان را رفع کنیم. مشکل آدم‌ها این است که پناهنده به نیازمندها می‌شوند.

3- درود، رحمت و هدایت برای پناهندگان به خداوند متعال

کسانی که خدا خدایشان بلند است، مخصوص اینها صلوات و رحمتی از جانب پروردگار است. صلوات یعنی درود فرستادن و رحمت یعنی فضای باز برای خدمات. اینها دو مرحله است. خصلت سوم اینکه اینها کسانی هستند که هدایت شده هستند. مهدی و مهتدی داریم. هر دو به معنای هدایت شده است. مهتدی در اهتدایی است که آن را کسب کرده و به این زودی از دست نمی‌دهد. اینها در مقام صبری و هدایتی هستند که خودشان به دست آورده اند نه دیگران. راحت به دست نیامده است. با زحمت رسیدند.

4- نتیجه صبر

می‌شود این حرف را زد که انسان اگر در ذکر و شکر باشد و اگر به نماز و روزه پناهنده شود و در مقام امتحان هم صابر و شاکر باشد، رجوعش به پروردگار است .مصیبت‌ها برای به یاد خدا بودن است. گاهی متقین و مؤمنین مشکلاتشان بیشتر است. خدا شما و ما را دوست دارد. اگر همیشه در رفاه باشیم شاید به فکرش نباشیم. نعمت و فراوانی گاهی طغیان می‌آورد.

وقتی صبر کنید سه کار دیگر رخ می‌دهد:

    1. من بر شما درود می‌فرستم؛

    2. شما را در رحمتی قرار می‌دهم که شنیدنی و دیدنی است؛

    3. اینکه به شما هدایتی می‌دهم که راه را گم نخواهید کرد.