درس تفسیر استاد هادی عباسی خراسانی

موضوع: تفسیر ترتیبی(سوره بقره)/سوره بقره(آیه 145) /شناخت یهود و نصاری نسبت به پیامبر اسلام

﴿وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ بِكُلِّ آيَةٍ مَا تَبِعُوا قِبْلَتَكَ ۚ وَمَا أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ ۚ وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ ۚ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ إِنَّكَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ﴾[1]

1- تناسب آیه با آیات قبل

یهود و نصاری به رسول اکرم صلی الله علیه و آله اعتراض داشتند؛ که چرا شما به بیت المقدس و مسجد الاقصی نماز می‌خوانید. گفتیم قبله هر ملتی نماد و نشانه عظمت آن ملت است؛ چه یهود و نصاری و چه مسلمانان. در این آیه حضرت حق به رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرمایند که اگر شما برای کسانی که اهل کتاب هستند؛ یعنی یهود و نصاری، دلیل و نشانه و آیه و معجزه هم بیاورید، قبله شما را پیروی نمی‌کنند. شما هم پیرو قبله آنها نیستید. قبله نماد اطاعت است. اطاعت نفسی هم نیست؛ عرضی است. نفسیتی نیست که قابل تغییر و تحول نباشد.

2- آیه در صدد بیان تهدید در صورت تخلف از علم و یقین است

اگر بعد از اینکه علم و یقین برای شما حاصل شد، پیرو آن باشید، تهدیدی است برای مسلمانان که حق انصراف از این قبله را ندارید؛ بعد ما جائک من العلم. بعد از اینکه از سوی خدا علم و باور یافتی که قبله کجاست باید بر همین قبله نماز خواند.

الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ۖ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ 146

3- احتمالات در مرجع ضمیر یعرفونه

    1. یعرفون این کتاب را یعنی تورات و انجیل؛

    2. نزول کتاب مراد باشد؛ چه قرآن چه تورات و انجیل؛

    3. به رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله برگردد. مانند اهل خود، فرزند و عیال رسول اکرم صلی الله علیه و آله را می‌شناختند.

4- شناخت یهود و نصاری نسبت به پیامبر اسلام

یهود و نصاری قبل از آمدن پیامبر اسلام وعده آمدنشان را داشتند. عده‌ای از جاهای مختلف عالم به یثرب آمدند تا رسول الله صلی الله علیه و آله را درک کنند. شناخت اینها به آقا رسول الله صلی الله علیه و آله مانند شناخت پسران خودشان بود.

عده‌ای از اینها حق را که قرآن و اسلام و رسول مکرم صلی الله علیه و آله است، منکر می‌شوند؛ در حالی که می‌دانند.