درس خارج فقه استاد عباسعلی زارعی سبزواری

موضوع: فقه معاصر/فقه رمز ارز/موضوع شناسی

عرض شد در موضوع فقه رمز ارز توجه به دو مقدمه ضرورت دارد؛ مقدمه اول در خصوص اشاره به مسائل مستحدثه در ابواب مختلف فقه و اهمیت این مسائل بود که در جلسه گذشته گزارشی از موضوعات نو پیدا در ابواب مختلف فقه ارائه کردیم.

در میان صدها موضوع نو پیدایی که در زندگی بشر کنونی رواج یافته و مورد توجه در معیشت آنها می باشد موضوع رمز ارزها است که در اصطلاح انگلیسی به آن کریبتو کارنسی گفته می شود و نوعی از ارز دیجیتالی است که امروزه بطور جدی مورد توجه جوامع بشری قرار گرفته و به یکی از ابزارهای مهم معملاتی تبدیل شده است و از استقبال بسیار زیادی برخوردار می باشد و امروزه بسیار یاز مسلمانان و کسانی که دغدغه دینی دارند به دلیل جذابیت و سودآوری معاملات و داد وستد های مربوط به ارزهای دیجیتالی در پی حکم شرعی معاملات مربوط به این رمز ارزها می باشند که طبعا پاسخ در این خصوص را از فقها و اندیشمندان دینی معاصر مطالبه می کنند و لذا ما موظف هستیم جهت پاسخگویی به مسائل مطرح شده، در حوزه های علمیه به تحلیل موضوع و تبیین عنوان رمز ارزها و کریپتو کارنسی پرداخته و پس از بررسی ماهیت این رمز ارز ها به سوالات شرعی مربوط به آن ها پاسخ بدهیم.

مقدمه دوم: اهمیت مفهوم شناسی موضوعات در استنباط صحیح احکام آن ها؛بشر در طول زندگی مواجه با موضوعاتی است که ما نیز در فقه مواجه با آن ها می باشیم و این موضوعات چند گروه می باشند:

1.موضوعاتی که از نگاه مفهوم شناسی، مفهومی واضح داشته باشند و همه، حدود وثغور آن موضوعات را به دلیل عرفی بودن آنها می شناسند.

2.موضوعاتی که از نگاه مفهوم شناسی، مفهومی نظری داشته و توسط متخصصین و خبرگان رشته های مختلف قابل باز شناسی و شناساندن به دیگران باشند.و فقیه برای شناخت آن موضوعات باید به اهل فن مراجعه نموده و آنها را شناسایی کند.

این موضوعات خود به دو دسته تقسیم می شوند:

الف: موضوعات که کار کارشناسی آن ها در گذشته انجام گرفته است، به دلیل اینکه خود آن موضوعات در گذشته مورد ابتلا بوده و راجع به احکام آنها نیز در فقه بحث شده است. مثل اجاره، بیع، مساقات، مزارعه، بیمه و ... .

ب: موضوعاتی که مربوط به عصر کنونی ما بوده و در گذشته هیچ کارشناسی ای در جهت معرفی مفهوم آن ها و حدود و ثغور آنه انجام نگرفته است.

فقها باید در هر دو عرصه جهت اثبات مشروعیت یا عدم مشروعیت این موضوعات و در فرض مشروعیت جهت اثبات حکم آنها وارد میدان شوند و ابتدا مفهوم شناسی دقیق و جامعی از آن موضوع صورت دهند و سپس در خصوص حکم فقهی آن و مطابقت و عدم مطابقتش با موازین شرعی اسلام بحث نمایند.

پس از توجه به این دو مقدمه عرض می کنیم یکی از مهمترین موضوعات نو پیدا در عصر کنونی که مورد توجه بسیاری از انسان ها در سراسر دنیا است و تعداد زیادی از آن ها را مشغول به خود نموده و به عنوان یکی از ابزار معاملاتی شناخته می شود موضوع کریپتوکارنسی به معنای ارز رمز نگاری و یکی از ارزهای دیجیتالی است، در این میان بسیاری از مسلمانان و بخصوص پیروان اهل بیت علیهم السلام نیز یا وارد بازار رمز ارزها شده اند و یا مردد بوده و می خواهند وارد شوند و این پرسش در عصر کنونی مطرح است که آیا ورود به بازار رمز ارزها و معاملات آن ها و یا معامله با آن ها آنگونه که اکنون رایج است از نگاه فقه اسلامی مشروعیت دارد یا خیر؟ و در صورتی که فی الجمله مشروعیت داشته باشد آیا مطلقا و بدون هیچ شرطی و با هر نوع از انواع آن مشروع است یا با حفظ شرایطی و یا در خصوص بعضی انواع آن مشروعیت ثابت می شود؟

پاسخ به این پرسش و صدور حکم فقهی در این خصوص نیاز به آن دارد که نسبت به این رمز ارز ها کارشناسی دقیقی انجام گرفته و هویت و خصوصیات آن ها با مطالعه در گفتار اهل فن و کارشناسان این عرصه تبیین شود.

در این درباره چندین نکته وجود دارد که بررسی دقیق آن ها کمک خواهد کرد هویت و ماهیت این رمز ارزها را آنگونه که هست بشناسیم:

1.تاریخچه اختراع ارزهای دیجیتالی

2.تعریف رمز ارزها از نگاه کارشناسان

3.تبیین و تعریف عناوینی که احتمال انطباق رمز ارزها بر آن ها می رود مثل پول، کالا، اوراق بها دار، صنعت، سهام ، کارت اعتباری و.. .

4.ارکان رمز ارزها و آشنایی با مفاهیم آن ها مثل بلک چین ، کلیدهای خصوصی ، کیف پول ، ماینرها

5.انواع رمز ارزها و هویت شناسی مهمترین و رایج ترین آن ها

6.چگونگی کارکرد بازار رمز ارز ها.

7.امتیازات رمز ارزها در معاملات

8.معایب ، خطرات و نواقص کار با رمز ارزها