درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: المسألة الخامسة عشر

لايبعد إلحاق غير المتمكّن- كالمعلول والضعيف- بالمريض في الأحكام المتقدّمة. ولكن المسألة مشكلة، فالأحوط بقاؤه على‌ إحرامه إلى‌ أن يفيق، فإن فات الحجّ منه يأتي بعمرة مفردة ويتحلّل، ويجب عليه الحجّ مع حصول الشرائط في القابل.[1]

بحث این است که ایا هرگاه شخص پس از احرام، متمکن از انجام بقیه مناسک نباشد مثل شخص معلول و یا ضعیف و... وظیفه اش عمل به وظیفه مریض (مُحصَر) است؟ به طوری که اگر اراده تحلیل بکند قربانی را به محل آن می فرستد و تا زمان رسیدنِ زمان میعاد صبر می کند و با فرارسیدن این زمان، از همه محرمات احرام غیر از مسائل جنسی متحلل می شود، اگر خواست در حال احرام باقی می ماند تا بهبودی حاصل شود و پس از آن، موثق به ادراک حج باشد به وظیفه خود عمل می کند و اگر انتظار بهبودی موجب فوت حج شود با انجام اعمال عمره مفرده از احرام خارج می شود منتهی در دو صورت، وجوب حج بر عهده او باقی می ماند:

    1. در صورتی که استطاعت تا سال آینده باقی بماند.

    2. اگرچه استطاعت زائل شده و لی حج بر او مستقر شده بود، یا این که غیر متمکن که غیر مریض است وظیفه دیگری دارد؟

در این رابطه دو وجه وجود دارد:

    • از سوئی، در صحیحه معاویة بن عمار لفظ "نحصور" را به مریض تفسیر فرمودهند که لازمه اش عدم لحوق غیر متمکن به مریض است.

محمد بن علي بن الحسين باسناده عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام أنه قال: المحصور غير المصدود، وقال: المحصور هو المريض، والمصدود هو الذي يرده المشركون كما ردوا رسول الله صلى الله عليه وآله ليس من مرض، والمصدود تحل له النساء، والمحصور لا تحل له النساء.[2]

    • از سوی دیگر، تفسیر "محصور" به مریض در این صحیحه در مقابل "منع با عدوّ" است تا معلوم شود که اگر منع به سبب ممانعت دشمن باشد وظیفه ای غیر از وظیفه محصور دارد، و لذا به دنبال چنین تفسیری فرمودند: " والمصدود هو الذي يرده المشركون"، فلذا چنین تفسیری دلیل بر انحصار "محصور" در مریض نیست هر چند بر وسعت موضوع نیز دلالتی ندارد، منتهی می توان وسعت موضوع را از 3 امر بدست آورد:

    1. ظاهراً در صحیحه بزنطی بین بزنطی و امام علیه السلام تسالم وجود دارد که "کسیر (استخوان شکسته)" از اقسام محصور است و سؤال در مورد احکام آن است.

محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن سهل بن زياد، ومحمد بن يحيى عن أحمد بن محمد جميعا، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر قال: سألت أبا الحسن عليه السلام عن محرم انكسرت ساقه أي شئ تكون حاله؟ وأي شئ عليه؟ قال: هو حلال من كل شئ، قلت: من النساء والثياب والطيب؟ فقال: نعم من جميع ما يحرم على المحرم، وقال: أما بلغك قول أبي عبد الله عليه السلام: حلني حيث حبستني لقدرك الذي قدرت علي، قلت: أخبرني عن المحصور والمصدود هما سواء؟ فقال: لا[3] .