درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: المسألة الثانی عشر: لو تحلّل المصدود في العمرة، وأتى النساء ثمّ بان عدم الذبح في اليوم الموعود، لا إثم عليه ولا كفّارة، لكن يجب إرسال الهدي أو ثمنه ويواعد ثانياً، ويجب عليه الاجتناب من النساء، والأحوط لزوماً الاجتناب من حين كشف الواقع؛ وإن احتمل لزومه من حين البعث.[1]

آنچه از متن استفاده می شود این است که این مسئله در مورد مصدود در عمره است و حال آنکه اراده صدّ از جهاتی بعید است:

    1. این مسئله در شرائع در مورد محصور آورده شده نه درمورد مصدود، آنجا که فرموده اسـت: و لو بان أن هديه لم يذبح لم يبطل تحلله و كان عليه ذبح هدي في القابل، و پس از این فراز به مسئله ای که به عنوان مسئله 14 در تحریرالوسیله آورده شده، اشاره کرده و فرموده است: و لو بعث هديه ثم زال العارض لحق بأصحابه[2] ، و بعید نیست که حضرت امام خمینی ره این مسئله را از شرائع اخذ کرده باشد.

    2. در مسئله قبل (یازدهم) و مسئله بعد (سیزدهم) بحث پیرامون محصور است نه مصدود.

    3. مصدود، قربانی را در محل صدّ انجام داده و از احرام خارج می شود لذا وجهی برای ارسال هدی یا ثمن آن و در ادامه، انکشاف عدم ذبح در روز موعود، وجود ندارد بلکه همانگونه که در مسائل قبلی گذشت، این امور از خصوصیات محصور است.

با توجه به جهاتی که متذکر شدیم، معلوم می شود که باید به جای لفظ "المصدود" لفظ "المحصور" قرار داده شود، همانگونه که خود حضرت امام راحل ره نیز در مسئله دوم از همین فصل فرمودند: "بأن يذبح في مكانه بقرة أو شاة أو ينحر إبلاً[3] ".

البته ظاهر عبارت در همین مسئله، با توجه به حلیت نساء، اراده مصدود در عمره است؛ زیرا در مصدود است که با انجام قربانی نسبت به همه محرمات (حتی مسائل جنسی) تحلل حاصل می شود وگرنه در محصور، در حج واجب، حلیت مسائل جنسی متوقف بر انجام حج در سال آینده و در حج مستحبی متوقف بر انجام طواف نساء، از جانب اوست.

پس از اظهار نظر در مورد متن مسئله، بنابراین که این مسئله در مورد محصور باشد بحث را پی می گیریم: در صورت کشف خلاف، عده ای از فقهاء قائل به بطلان تحلل شده اند بدون اینکه بین مسائل جنسی و امور دیگر فرقی بگذارند و عده ای قائل به عدم بطلان تحلل شده اند.

شیخ ره در نهایة قائل به بطلان تحلل شده و فرموده است: ويمسك مما يمسك عنه المحرم إلى أن يذبح عنه.[4]

شهید ثانی ره این قول را به مشهور فقهاء نسبت داده و فرموده: لا خلاف في عدم تحلّله عند ظهور عدم ذبحهم للهدي[5] .

محقق ره قول به عدم بطلان تحلل را اختیار کرده و فرموده است: و لو بان أن هديه لم يذبح لم يبطل تحلله و كان عليه ذبح هدي في القابل[6] .

روشن است که قول به ذبح هدی در سال آینده، به خاطر این است که کلام ایشان در مورد محصور در حج است، همانگونه که برخی از متأخرین نیز آن را اختیار کرده اند مثل صاحب ریاض ره که پس از کلام محقق ره می فرماید: بلا خلاف في شئ من ذلك ولا إشكال.[7]

و صاحب جواهر ره پس از نقل فرمایش محقق ره می فرماید: لأن تحلله قد كان باذن من‌ الشارع[8] .