درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی

موضوع: فرع چهارم از مسئله نهم: والأحوط أن يقصد النائب عند الذبح تحلّل المنوب عنه.

حضرت امام خمینی ره قصد تحلل منوب‌عنه را در هنگام انجام قربانی از سوی نائب، احتیاط وجوبی قرار داده است.

به نظر ما: هر چند لازم است نائب به هنگام انجام قربانی، نیابت از طرف منوب‌عنه را قصد کند اما روشن است که قصد تحلل با انجام قربانی حتی در صورتی که خود شخص اقدام به قربانی کند نیز واجب نیست تا چه رسد به این که برای نائب، چنین قصدی لازم باشد بلکه لازم است شخص، به هنگام انجام قربانی، انجام وظیفه خود را قصد کند که به دنبال آن، تحلل حاصل می شود خواه آن را قصد کند یا نکند.

المسألة العاشر: لو أحرم بالحجّ ولم يتمكّن- بواسطة المرض- عن الوصول إلى‌ عرفات والمشعر وأراد التحلّل، يجب عليه الهدي، والأحوط بعثه أو بعث ثمنه إلى‌ منى‌ للذبح، وواعد أن يذبح يوم العيد بمنى‌، فإذا ذبح يتحلّل من كلّ شي‌ء إلّاالنساء.

این مسئله در مورد تحقق احصار در حج است که پس از احزام حج به سبب عروض بیماری از ادامه اعمال باز می ماند و نمی تواند به عرفات و مشعر برود، در صورت اراده تحلل (خروج از احرام حج) لازم است قربانی یا ثمن آن را برای ذبح در منی در روز عید به منا بفرستد و با شخص مورد اعتمادی برای انجام قربانی در زمان و مکان معین شده قرار بگذارد برای این مطلب ادله ای می توان اقامه نمود:

    1. ظهور اطلاق آیه شریفه ﴿فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلاَ تَحْلِقُواْ رُؤُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ ﴾[1]

    2. فراز اول صحیحه معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام:

محمد بن الحسن باسناده عن موسى بن القاسم، عن صفوان، عن معاوية بن عمار قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن رجل احصر فبعث بالهدي، فقال: يواعد أصحابه ميعادا، فإن كان في حج فمحل الهدي يوم النحر، وإذا كان يوم النحر فليقصر من رأسه، ولا يجب عليه الحلق حتى يقضى مناسكه...[2]

    3. فراز اول صحیحه زرعه از امام صادق علیه السلام:

وباسناده عن الحسين بن سعيد، عن الحسن، عن زرعة قال: سألته عن رجل احصر في الحج قال: فليبعث بهديه إذا كان مع أصحابه، ومحله أن يبلغ الهدي محله ومحله منى يوم النحر إذا كان في الحج،....[3]

فرع دوم از مسئله دهم: فإذا ذبح يتحلّل من كلّ شي‌ء إلّاالنساء.

دلیل بر تحلل از همه محرمات احرام غیر از مسائل جنسی به دنبال انجام قربانی محصَر، صحیحه معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام است که مستفاد از استثناء مسائل جنسی، بهترین شاهد بر حلیّت محرمات دیگر غیر از مسائل جنسی است.

محمد بن علي بن الحسين باسناده عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام أنه قال: المحصور غير المصدود، وقال: المحصور هو المريض، والمصدود هو الذي يرده المشركون كما ردوا رسول الله صلى الله عليه وآله ليس من مرض، والمصدود تحل له النساء، والمحصور لا تحل له النساء.[4]