درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ موسوی
1403/02/03
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: المسألة الخامسة: لو كان له طريق إلى مكّة غير ما صدّ عنه، وكانت له مؤونة الذهاب منها، بقي على الإحرام، ويجب الذهاب إلى الحجّ، فإن فات منه الحجّ يأتي بأعمال العمرة المفردة ويتحلّل. ولو خاف في المفروض عدم إدراك الحجّ لايتحلّل بعمل المصدود، بل لابدّ من الإدامة، ويتحلّل بعد حصول الفوت بعمل العمرة المفردة.[1]
فرع اول: لو كان له طريق إلى مكّة غير ما صدّ عنه، وكانت له مؤونة الذهاب منها، بقي على الإحرام، ويجب الذهاب إلى الحجّ...
دلیل بقاء بر احرام و وجوب ذهاب به حج در این فرع همان است که در تعریف "صدّ" گذشت همانگونه که مرحوم علامه نیز در تذکرة فرمودند: ولو كان له طريق غير موضع الصد، فإن كان معه نفقة تكفيه، لم يكن له التحلل، واستمر على إحرامه، ووجب عليه سلوكها وإن بعدت[2] .
تذکر: با توجه به این که بحث در مورد "صدّ از انجام عمره پس از محرم شدن" است لازم بود امام راحل ره به جای عبارت "یجب الذهاب الی الحج" از تعبیر "یجب الذهاب الی مکة" استفاده کنند مگر این که گفته شود که لفظ "الحج" کنایه از "مکه" است و یا کنایه از "اعمال عمره" است و اعمال عمره در عمره تمتع جزء حج به حساب می آید.
فرع دوم: فإن فات منه الحجّ يأتي بأعمال العمرة المفردة ويتحلّل.
به نظر می رسد که حضرت امام راحل ره در این فرع در صدد بیان این مطلب که اگر رفتن از راهی که مورد صدّ واقع نشده است موجب فوت حج (عمره) شود چگونه از احرام خارج می شود؟
در این صورت تحلل با انجام اعمال عمره مفرده حاصل می شود؛ زیرا تحلل با هدی و تقصیر از وظائف مصدود است همانگونه که در موثقه زراره از امام باقر علیه السلام و سائر روایات گذشت (المصدود يذبح حيث صد، ويرجع صاحبه فيأتي النساء[3] ) در حالی که مانحن فیه در ضابطه دیگری داخل است که میگوید: من مات عنه الحج یتحلل بعمرة مفردة.
به نظر می رسد که شایسته بود جمله ای در آغاز فرع دوم در تقدیر گرفته شود تا بین این فرع با فرع اول ارتباط ایجاد شود مثل این گفته شود: فان ذهب من طریق آخر و فات منه الحج... .
فرع سوم: ولو خاف في المفروض عدم إدراك الحجّ لايتحلّل بعمل المصدود، بل لابدّ من الإدامة، ويتحلّل بعد حصول الفوت بعمل العمرة المفردة.
حکم این فرع نیز کاملا روشن است به طوری که اگر با رفتن از راهی که مورد صدّ واقع نشده است، خوف از فوت حج داشته باشد با انجام عمل مصدود نمی تواند از احرام خارج شود بلکه حالت احرام ادامه می دهد تا حج از او فوت شود و آنگاه با انجام اعمال عمره مفرده، متحلل شود مسائلی که تا این جا مورد بررسی قرار گرفتند در مورد بحث از صدّ در عمره مفرده بودند و اکنون وقت بحث از صدّ در حج فرا رسیده که به ترتیبی که حضرت امام خمینی ره در ضمن مسئله مطرح فرمودنده اند پیش خواهیم رفت.
