درس خارج فقه استاد اکبر شهرضایی

موضوع: بانکداری اسلامی/انواع بانکها

۱- دولتی

۲- خصوصی

و هر کدام به داخلی و خارجی تقسیم می شود.

بانک داخلی: موسس آن دولت اسلامی یا مسلمین باشند ولو در سرزمین کفر تاسیس شده باشد. اگر دولت اسلامی جائر هم باشد باز بانک داخلی محسوب می شود چون به عنوان دار الاسلام متصف می شوند.

اشکال : پس . پیش آن به هم نمی خورد.

بانکی که موسس آن دولت غیر مسلمانان یا کافران حربی باشند. پس بانکی که کافر ذمی بزند چه در دار الاسلام و چه در دارالکفر در حکم مسلمان است.

روایاتی در جلسه قبل بیان شد که حرمت ربا را مطلقا می گفت که هم شامل شخصیت های حقیقی و هم حقوقی می شود. این فرض را مسلم بگیرید که همان کاری را که شخصیت حقیقی می کند شخصیت حقوقی هم می تواند بکند.

استثناء: از کافر حربی ربا بگیرید اشکالی ندارد اما نمی توان به او ربا داد لذا سپرده گذاری در بانک های خارجی و سود گرفتن از آنها ولو ربا باشد اشکالی ندارد. بر این مطلب روایاتی است.

بهذا الاسناد: به سند این روایت، سند اشاره گویند.

حمید بن زیاد: نجاش او را توثیق کرده واقفی بود و میان واقفیه شخصیتی بود. استاد کلینی است. سند موثق می شود.

خشاب: نجاشی او را از وجوه اصحاب ماست و این اختلاف است که این تعبیر (من وجوه اصحابنا) دلالت بر توثیق دارد یا فقط مدح؟ استاد: تعبیر وجه دال بر وثاقت است.

اشکال : با توجه به اینکه نجاشی اصطلاحات را به خوبی می داند و در برخی موارد علاوه بر وجه ثقة را هم می گوید، لذا اگر «وجه» تنها را گفت نمی شود از آن توثیق بدست آورد.

اگر ممدوح شد و حمید هم ثقه است لذا روایت معتبر می شود نه وثق و نه حسنه یا به تعبیر مرحوم خویی روایت قوی می باشد.

ابن بقّاح: ثقه و صحیح الحدیث است.

نکته مهم: هر کسی در اصحاب اجماع قائل شد که اگر سند تا آنها صحیح بود ما بعد سند تا معصوم را نمی بینیم، در اینجا هم نجاشی او را ثقه و صحیح الحدیث (اگر حدیثی صحیح نباشد آن را نقل نمی کند) می داند و اگر این مطلب در اصحاب اجماع را در مورد کسی که حکم به صحت نقل حدیث او شده، می توان گفت که حدیث او صحیح قدمایی است.

معاذ بن ثابت: نجاشی اسمی از او نبرده با اینکه کتاب فهرست شیخ در دست او بوده و در کتاب فهرست شیخ اسم او آمده است و شیخ درباره اش گفته که فقط ابن بقاح کتاب معاذ را نقل کرده و روایات عمر بن جمیع را هم معاذ فقط نقل کرده و معاذ در کتب اربعه ۲۳ روایت دارد.

عمر بن جمیع: نجاشی درباره اش گفته: ضعیف.

اگر اصالة السندی باشیم مثل خویی روایت را ضعیف باید دانست و درایة النور هم آن را ضعیف دانسته اما با توجه به کلمه ای که درباره ابن بقاح گفته شد روایت صحیح است و نیز از راه عمل قریب به اتفاق علما به این روایت یعنی شهرت عملیه می توان جابریت ضعف سند را درست کرد و به آن عمل کرد.