موضوع: الأمارات/تعبد به ظن /امکان تعبد به ظن

جواب:

دلیل شیخ: احکام عدم اجزای حکم ظاهری و وجوب قضا کردن نماز لوازمی دارد که از جمله‌ی آن‌ها عدم سقوط وجوب واقعی است. اگر واجب ساقط می‌شد قضا واجب نبود، حال آنکه اجماع شیعه بر وجوب قضا است. به عبارت دیگر وجوب قضا یعنی مصلحت اصل نماز فوت شده و باید تحصیل شود ولی مصلحت وقت آن تدارک می شود.

اماره در موضوعات: اماره در موضوعات واقع را تغییر نمی‌دهد بلکه نهایتاً احکامی که لوازم اماره هستند به گردن می‌آیند. و وقتی خلاف بودن اماره معلوم شد، کشف می‌شود که احکام قبلی نیز از ابتدا منتفی بوده‌است و احکام متناسب با علم جدید از ابتدا بر گردن مکلف بوده‌است.

شباهت عقلایی اماره در احکام با اماره در موضوعات: شیخ می‌فرماید همان‌طور که عقلاء اماراتِ قائم بر موضوعات را موجب تغییر واقع نمی‌دانند، امارات قائم بر احکام را نیز تغییردهنده واقع نمی‌دانند. یعنی اماره موجب تغییر واقع و جعل واقع نمی‌شود. وقتی اماره خلافش آشکار شد، آن‌گاه معلوم می‌شود که از اول امر حکم واقعی چیز دیگری بوده و حقیقتاً آن احکام و لوازمش از ابتدا بر گردن بوده‌است.