درس رسائل محمدجواد تاکی
بخش1
99/09/08
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: حجج/قطع /علم اجمالی
« هذا، مع أن حكم الشارع بخروج مجرى الأصل»:اجرای اصل در جایی که با ادله اجتهادی مخالفت می‌کند یعنی یک پارادوکس درونی در بیان شار یعنی از یک طرف خطاب تفصیلی از جانب شارع آمده بر حرمت مخالفت قطعیه، از طرف دیگر شارع با تایید اصول عملیه رخصت داده بر مخالفت قطعیه.
۲-مخالفت قطعی عملی در خطاب مردد:
« وإن كانت المخالفة مخالفة لخطاب مردد بين خطابين»:خطاب مردد:یعنی خطابی که در آن فقط اصل الزام یا اصل حکم معلوم است ولی موضوع یا متعلقات حکم یا موضوع معلوم نیست.مثال: علم اجمالی وجود دارد نسبت به اینکه یا این مایع نجس است و شربش حرام یا اینکه فلان زن بر او حرام است. در اینجا اصلِ وجود تکلیف بر اجتناب معلوم است. ولی معلوم نیست متعلّق اجتناب چیست.۴قول درباره حکمِ مخالفت قطعیه با خطاب مردد:۱-جواز مطلقا:«أحدها: الجواز مطلقا»:
شیخ این قول را در میان اقوال چهارگانه در اولویت دوم می‌داند.این قول یک سبک تحلیل بر مبنای خطابات قانونیه است. و قائلین رابطه مکلف و شارع را قانونی تصویر کرده‌اند.مثلاً اگر عرف مکلفین شکّ کنند که تلویزیون اعلام کرده که مردم یا باید امروز ساعت ۹ بروند منزل یا باید فردا فلان غذا را بخورند، این نوع قانون‌گذاری و بیان را غیرعرفی می‌دانند، چون قانون باید مشخص باشد و این سطح از ابهام موردپذیرش نیست. بی‌ارتباط بودن دو طرف شبهه نسبت به هم برای مردم خنده‌دار می‌شود و آن‌را قانون‌گذاری درستی نمی‌دانند. در واقع بالا رفتن درصد اجمالِ بیان باعث می‌شود که عرف آن‌را قانون ندانند. یعنی تخصصاً آن‌را خارج از قانون بدانند. یعنی عرف انتظار دارد بیان شارع طوری باشد که آن‌چه به مکلف می‌رسد عقلائاً صدق قانون بکند، مگرنه عقاب بر اساس آن حکم عقاب بلا بیان را دارد.مقدار اندک اجمال در قانون اثر منفی نمی‌گذارد ولی اجمال اگر به حدّی برسد که حدود و ثغور قانون معلوم نشود، دیگر قانون نیست.سؤال: تفاوت خطاب مردد با تخییر واقعی چیست؟ به هر حال کفاره روزه هم مردّد است؟تردید در مقام امتثال است ولی تخییرواقعی در مقام جعل است.سؤال: آیا اگر به خاطر اختلاف نسخه در یک روایت، موضوع بین دو چیز مردّد باشد، باید هر دو را کنار بگذاریم؟اگر به ابهام و تردید بیفتیم باید کنار بگذاریم. به هر حال در این نگاه قاعده این است که تردید و ابهام با درجه بالا در قانون‌گذاری منتفی است.
