درس خارج فقه استاد مهدی مروارید
1402/08/14
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: أطعمه و أشربه/ المائعات / المائعات / بیع الدهن المتنجس
اگر کسی جاهل به نجاست روغن باشد، حرام است که انسان سبب خوردن آن نسبت به شخص جاهل شود، البته اگر خود شخص از روی جهل مرتکب حرام شود، اعلام به او واجب نیست، از باب نهی از منکر نیست و در نهی از منکر احتمال تاثیر لازم است، مگر این که انسان مباشر وی باشد که اگر اعلام نکند، آلوده به حرام گردد، در این صورت اعلام واجب می‌باشد.
مرحوم شیخ می‌فرماید: «یشیر إلی هذه القاعده کثیر من الأخبار.»
بر این کبرای گذشته از این که روایات وجوب اعلام دلالت می‌کند، اخبار زیادی در موارد گوناگون بر حرمت تغریر جاهل به حکم، یا موضوع در محرمات دلالت می‌نماید.
1.
طایفه نخست بر حرمت افتاء به غیر علم دلالت می‌کند و این که گناه مقلد به عهده مفتی می‌باشد.
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ مَنْ أَفْتَى النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لَا هُدًى لَعَنَتْهُ مَلَائِكَةُ الرَّحْمَةِ وَ مَلَائِكَةُ الْعَذَابِ وَ لَحِقَهُ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِفُتْيَاهُ.[1]
این روایت صحیحه است.
سید بن طاووس به اعتبار این قبیل روایات از اهل فتوا نشده است. مرحوم بروجردی خیلی احتیاط می‌کرده است، این که در تشخیص اعلم گفته شود که اعلم کسی است که کمتر احتیاط کند، صحیح نمی‌باشد.
مرحوم خویی می‌فرماید: ثبوت حرمت افتا به غیر علم، استحقاق عقوبت و هلاکت ابدی به خاطر دو وجه است:
