موضوع: فقه پزشکی/ شبیه سازی/ ادله علما بر حرمت شبیه سازی

دلیل دهم برای حرمت شبیه سازی: سوء استفاده از شبیه سازی

دلیل دهم برای حرمت شبیه سازی این است که سوء استفاده از شبیه سازی می‌شود. توضیح مطلب این است که شخص شبیه سازی شده مثل همان شخص صاحب سلول غیر جنسی است. هم از لحاظ قیافه و هم از لحاظ روحیات. فرض این است که این شخص شبیه سازی شده مانند صاحب سلول است. با این فرض این شخصی که شبیه سازی شده با آن صاحب سلول اشتباه می‌شود.

بنابراین خلاف‌هایی که آن صاحب سلول انجام می‌دهد ممکن است به گردن همین شخص شبیه سازی شده بیفتد. بنابراین کسانی که قدرتمندند و ثروتمندند از این تکنولوژی بیشتر به نفع خودشان سوء استفاده می‌کنند. یعنی جمیع خلاف‌های عقلایی و شرعی را انجام می‌دهند و بعد هم به گردن شخص شبیه سازی شده می‌اندازند. بنابراین از این تکنولوژی پیچیده بشری قدرتمندان و ثروتمندان امکان سوء استفاده برای آنها بسیار وجود دارد. این دلیلی است که بیان شده حالا این سوء استفاده در موارد بسیار زیادی ممکن است اتفاق بیفتد که حالا نیازی نیست که من مثال بزنم. افراد قدرتمند و ثروتمند از این تکنولوژی برای منافع شخصی خودشان و برای منافع حزبی و گروهی خودشان و منافع حکومتی خودشان استفاده می‌کنند. بنابراین شبیه سازی باید ممنوع اعلام شود. این دلیل دهم حرمت شبیه سازی است.

اشکال به دلیل دهم

این دلیل دهم هم به نظر ما نمی‌تواند شبیه سازی را حرام اعلام کند. چون:

اولاً این مطلب در رابطه با دوقلوها ممکن است اتفاق بیفتد. شما الان افرادی که دوقلو هستند و کاملاً شبیه به هم؛ حالا کامل که نمی‌توانیم بگوییم چه در دوقلوها و چه در شبیه سازی. شباهت کامل به نحو کامل وجود ندارد. بنابراین این مطلب در تولد دوقلوها هم ممکن است اتفاق بیفتد. بنابراین به طور طبیعی ما اگر فرض کنیم دوقلوهایی در جامعه وجود دارد، طبیعت نظام خلقت راه را باز گذاشته برای سوء استفاده احتمالی که یکی از این دو انسان شبیه به همدیگر که خلافی انجام دهد و به گردن دیگری بیندازد. بنابراین این مطلب در دوقلوها هم هست. بنابراین ما باید خلقت خداوند را هم زیر سؤال ببریم که این راه را برای سوء استفاده بشر باز گذاشته است. اگر بخواهیم از این طریق وارد شویم برای حرمت شبیه سازی باید به اصل خلقت هم اشکال وارد کنیم؛ این اولاً.

ثانیاً امکان راهکارهایی برای دفع اشتباه وجود دارد. یعنی بشر برای اینکه اشتباه رخ ندهد این را بشر ممکن است همانطور که خود شبیه سازی را با پیچیده ترین تکنولوژی به وجود آورده است البته با قدرتی که خدا به بشر داده است همین بشر می تواند راهکارهای دفع سوء استفاده‌های احتمالی را بوجود آورد.

ثالثاً (که این مورد خیلی مهم است) سوء استفاده در هر امر جدیدی و تکنولوژی بشر امکان دارد. شما هر تکنولوژی بشری را که بگویید سوء استفاده در آن وجود دارد. مثلاً فرض کنید همین تکنولوژی رسانه‌ای که الان به وجود آمده، این فضای مجازی و این تکنولوژی که به وجود آمده کمتر از شبیه سازی نیست و خیلی پیچیده است. این تکنولوژی موجب سوء استفاده فراوان و شاید خیلی بیشتر از شبیه سازی این تکنولوژی راه را برای سوء استفاده قدرتمندان و ثروتمندان به وجود آورده است. اگر بنا باشد که هر تکنولوژی که راه باز می‌شود با آن برای سوء استفاده، این تکنولوژی‌ها را بگوییم حرام است باید راه پیشرفت علمی ‌بشر را تعطیل کنیم. بنابراین صرف اینکه از این تکنولوژی بشر سوء استفاده می‌شود نمی‌داند که این تکنولوژی بشر حرام است و نباید که صورت بگیرد.

رابعاً (دقت کنید این مطالب خیلی مهم است) خود این مطلب اصلاً که شخص شبیه سازی شده با صاحب سلول یک تفاوت‌هایی دارد و این گونه نیست که کاملاً شبیه به همدیگر باشند. الان فرض کنید اثر انگشت مثل هم باشد کاملاً. مثلاً فرض کنید نوع چشم اینها کاملاً با هم متفاوت نباشد و شباهت کامل باشد. چون الان خود خلاف کاران را از طریق چشم تشخیص می‌دهند. لذا اگر کسی خلافی انجام داده باشد و دوربین فقط چشمان او را گرفته باشد و هیچ جای دیگر از بدن او را نگرفته باشد همین کافی است برای اینکه این شخص شناسایی شود. این شخص شبیه سازی شده این گونه نیست که کاملاً شبیه به صاحب سلول باشد و چند درصدی با هم متفاوت هستند.

یک نکته دیگر را هم باید در نظر بگیریم. ما موضوع شناسی داریم می‌کنیم. این شخص شبیه سازی شده با صاحب سلول شباهت دارد با این سن وسالی که الان است یا اینکه شباهت دارد با آن زمانی که صاحب سلول متولد شده است؛ ممکن است این شخصی که صاحب سلول است فرض کنید 50 سالش باشد. حالا این شخصی که به وجود می آید از سلول او شباهت دارد با این سن و سال یا شباهت دارد با آن زمانی که متولد شده است. این هم نکته مهمی است که خیلی باید به آن توجه کرد. سن این با سن او چگونه هست. اینها یکی نیست. بنابراین شباهت کامل بین شخص شبیه سازی شده و آن صاحب سلول تحقق پیدا نمی‌کند. بنابراین این دلیل از نظر صغروی مخدوش است؛ چون کاملاً شباهت صورت نگرفته است و شبا هت محقق نمی‌شود.

از نظر کبروی هم این دلیل مخدوش است و صرف سوء استفاده کردن از یک تکنولوژی باعث نمی‌شود که ما بگوییم این تکنولوژی حرام است. از همین تکنولوژی استفاده‌هایی فراوانی هم ممکن است بشود. از همین انرژی اتمی سوء استفاده‌های فراوانی می‌شود. به صرف اینکه امکان سوء استفاده از این تکنولوژی هست بخواهیم بگوییم این حرام است، این از نظر فقهی قابل قبول نیست.

پس این دلیل دهم هم نمی‌تواند برای ما کافی باشد که این تکنولوژی حرام اعلام بشود. این هم یک مطلب مهمی است. بقیه بحث إنشاء الله در جلسه بعد. و صلّی الله علی محمد و آله الطاهرین.