موضوع: مسأله 29 از مسائل مضاربه (جبران تلف از سود در مضاربه)
تحریر: الف: اگر تجارتی انجام شد، تلف بوسیله ربح جبران می شود، چه تلف قبل از شروع در تجارت یا در حال تجارت یا بعد از تجارت باشد و چه بخشی از مال تلف شده باشد یا همه آن.
ب: اگر تجارتی انجام نشده، تلف جبران نمی شود و مضاربه باطل است، مگر اینکه عامل یا دیگری مقصر باشد که از تلف از ربح جبران می گردد.
تقریر استاد: در این مساله نصّی نیست و باید به سراغ قواعد رفت؛ این مساله دو بخش دارد:
بخش اول: اینکه تجارت انجام شده که دو صورت دارد:
صورت اوّل: اینکه تلف بعد از دوران باشد، چه تجارتی واقع شده باشد یا نشده باشد،
حکم: تلف به سود جبران می شود.
أدلّه: الف: صاحب حدائق به نقل از تذکره ادعای اجماع کرده است،
ب: قاعده عقلی الربح وقایة لراس المال اقتضا دارد که سود در جایی است که سرمایه محفوظ باشد و بعد چیزی اضافه شود.
ج: ظهور برخی روایات
صورت دوّم: اینکه تلف قبل از دوان باشد به اینکه مالی در ذمه خریده شده و بعد تلف شود،
حکم: جبران تلف در این فرض مسلّم بین فقهاء نیست.
صاحب مسالک: ابتدا قائل به تردید شده و در نهایت قول به جبران را پذیرفته است.
استاد: مطابق قول تحریر، در این صورت هم تلف به سود جبران می شود
نکته: با وجود اینکه عامل به حساب مالک معامله کرده است، این صورت از مصادیق بعد از دوران است نه قبل از دوران.