درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله دوّم: مسأله مقدّمه واجب

اقول:

از طرفی برای مسأله مقدّمه واجب جهات و خصوصیّات متعدّدی گفته شده و به لحاظ هر جهت و خصوصیّتی داخل در مقوله‌ای شده است. از طرفی دیگر بعضی از جهات گفته شده، باطل است مثل جهت کلامی بودن مسأله. ولی بعضی دیگر از جهات، قابل دفاع است مثل جهت اصولی بودن و یا مبدء حکمی بودن مسأله و یا مبدء تصدیقی بودن مسأله. بنابراین، حکم به ذی جهات بودن مسأله مقدّمه واجب اولیٰ از ردّ نظریّات به واسطه‌ی بعضی از وجوه ضعیفه است. خصوصاً که در محلّ خود اثبات شد که تداخل بعض علم در بعض مسائل، ممکن است.

بحث دوّم: بر فرض اصولیّت مسأله، متأخّرین درباره‌ی صنف مسأله مقدّمه واجب سه مدّعا دارند.

مدّعای اوّل: مسأله مقدّمه واجب، از مسائل عقلیّه علم اصول است.

دلیل:

صغریٰ: بحث در مسأله مقدّمه واجب، بحث از حکم عقل به ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدّمه و وجوب شرعی مقدّمه است. (بالضرورة).

کبریٰ: بحث از حکم عقل به ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدّمه و وجوب شرعی مقدّمه، بحث عقلی است. (بالضرورة).

نتیجه: بحث در مسأله مقدّمه واجب، بحث عقلی است.

مدّعای دوّم: مسأله مقدّمه واجب، از مسائل لفظیّه علم اصول نیست.

دلیل اوّل:

صغریٰ: اگر مسأله مقدّمه واجب از مسائل لفظیّه علم اصول باشد، لازمه‌اش خصوصیّت داشتن لفظ در این مسأله است. (بالضرورة).

کبریٰ: و اللّازم باطل. (غرض در مسأله مقدّمه واجب، اثبات وجوب شرعی مقدّمه از ناحیه‌ی وجوب شرعی ذی المقدّمه است اعمّ از آنکه وجوب ذی المقدّمه مستفاد از ادلّه لبیّه و یا لفظیّه باشد. پس لفظ در این مسأله خصوصیّت ندارد).

نتیجه: فالملزوم مثله.