درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله دوّم: مسأله مقدّمه واجب

نظریّه چهارم: مسأله مقدّمه واجب، از مبادی احکامیّه است.

دلیل:

صغریٰ: ملاک مبدء حکمی بودن مسأله، بحث از آثار و لوازم حکم است (به بحث از آثار و لوازم حکم، مبدء حکمی گفته می‌شود. مثل این بحث که آیا وجوب یک عمل، لازمه‌اش حرمت ضدّ آن عمل است و یا خیر؟ و مثل این بحث که آیا وجوب یک عمل، عناد با حرمت آن عمل دارد و یا خیر؟ قال المحقّق البروجردی: کان للقدماء مباحث یبحث فیها عن معاندات الاحکام و ملازماتها یسمّونها بالمبادی الاحکامیّة و منها هذه المسألة. نهایة الاصول ص۱۵۴).

کبریٰ: بحث از آثار و لوازم حکم، در مسأله مقدّمه واجب ثابت است. (بحث در مسأله مقدّمه واجب در این است که آیا لازمه‌ی وجوب شرعی ذی المقدّمة، وجوب شرعی مقدّمه است و یا خیر؟ پس بحث از لوازم حکم است یعنی لوازم وجوب شرعی ذی المقدّمه).

نتیجه: ملاک مبدء حکمی بودن مسأله، در مسأله مقدّمه واجب ثابت است.

نظریّه پنجم: مسأله مقدّمه واجب، از مبادی تصدیقیّه است.

دلیل:

صغریٰ: ملاک مبدء تصدیقی بودن مسأله، بحث از وجود موضوع است (به تعریف موضوع علم و به تعریف موضوعات مسائل علم و به تعریف محمولات مسائل علم، مبدء تصوّری و به بحث از وجود موضوع علم، مبدء تصدیقی گویند. توجّه باشد که برای مبدء تصوّری و تصدیقی تعاریف دیگری نیز بیان شده است. فوائد الاصول ج۱ ص۲۷، هدایة المسترشدین طبع قدیم ص۱۸، بحر الفوائد طبع قدیم ج۳ ص۸، اصول الفقه ج۲ ص۱۰).

کبریٰ: بحث از وجود موضوع، در مسأله مقدّمه واجب ثابت است (از طرفی موضوع علم اصول، ادلّه اربعه و از جمله‌ی ادلّه اربعه، حکم عقل است. از طرفی دیگر در مسأله مقدّمه واجب بحث در این است که آیا بین وجوب شرعی ذی المقدّمه و وجوب شرعی مقدّمه ملازمه وجود دارد یا خیر؟ یعنی بحث در وجود حکم عقل به ملازمه است. بنابراین، در این مسأله بحث از وجود حکم عقل است یعنی بحث از وجود موضوع علم است که آیا در این مسأله، موضوع علم وجود دارد یا خیر؟).

نتیجه: ملاک مبدء تصدیقی بودن مسأله، در مسأله مقدّمه واجب ثابت است.