درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/خون حیوان دارای نفس سائله/ رجوع به روایات

مرحله‌ی سوّم: رجوع به روایات.

درباره‌ی خون، در ابتداء نظر، سه طائفه روایت وجود دارد.

طائفه اوّل: روایاتی که مدلول آنها، نجاست خون به نحو مطلق است.

روایت اوّل: روایت زرارة از مولا ابی جعفر علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی علل الشرائع: أبی رحمه اللّه قال حدّثنا علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن حمّاد عن حریز عن زرارة قال قلت لابی جعفر علیه السّلام انّه اصاب ثوبی دمٌ من الرعاف او غیره او شیئ من منیّ فعلّمت اثره الی ان اُصیب له ماءً فاصبت الماء و حضرت الصّلوة و نسیت انّ بثوبی شیئا فصلّیت ثمّ انّی ذکرت بعد قال تعید الصلوة و تغسله ....... (علل، ج۲ ص۳۶۱).

۲) نسخه‌ی تهذیب: عنه (الحسین بن سعید) عن حمّاد عن حریز عن زرارة قال قلت اصاب ثوبی دم رعاف او غیره ..... تا آخر متن علل الشرائع با اختلاف قلیل. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۴۲۱).

۳) نسخه‌ی استبصار: الحسین بن سعید عن حمّاد عن حریز عن زرارة قال قلت اصاب ثوبی دم رعاف او شیء من منیّ فعلّمت اثره ...... تا آخر متن تهذیب. (استبصار، تحقیق خرسان، ج۱ ص۱۸۳).

۴) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی، ج۶ ص۱۶۵).

۵) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۰۲).

توجّه: قسمتی از روایت در وسائل ج۳ ص۴۶۶ و ج۳ ص۴۷۷ و ج۳ ص۴۷۹ و ج۳ ص۴۸۲ آمده است.

۶) نسخه‌ی هدایة الامّة: سأل رجل ابا جعفر علیه السّلام فقال اصاب ثوبی دم رعاف او غیره او شیئ من منیّ الی ان قال: قلت فانّی قد علمت ....... (هدایة الامّة ج۱ ص۳۷۸).

۷) نسخه‌ی بحار: تهذیب الاحکام، الحسین بن سعید عن حمّاد عن حریز عن زرارة قال قلت له اصاب ثوبی دم رعاف او غیره او شیئ من منیّ الی ان قال فان ظننت ....... (بحار، طبع بیروت، ج۲ ص۲۸۱).

توجّه: در بحار ج۷۷ ص۱۲۴ و ج۸۰ ص۲۶۷ این روایت از علل الشرائع نقل شده است.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: روایت طبق نسخه‌ی علل، صحیحه است چون تمامی رواة در سند، امامی و ثقه هستند.

نکته ب: مرحوم شیخ در تهذیب و استبصار این روایت را از حسین بن سعید اهوازی نقل فرموده است. طریق مرحوم شیخ به این راوی متعدّد است. طریق مرحوم شیخ به این راوی در این روایت مورد بحث، طریق مذکور در ص۶۳ از مشیخه‌ تهذیب و طریق مذکور در ص۳۲۰ از مشیخه‌ی استبصار است. طریق مرحوم شیخ به این راوی، صحیح و نتیجتاً روایت صحیحه است.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی کلمه دم در روایت اگر چه مقیّد به «رعاف» شده ولی بخاطر وجود «غیره» مطلق است. از طرفی دیگر تغسله جمله‌ی خبریّه در مقام طلب است و جمله خبریّه در مقام طلب دلالت بر وجوب دارد و مقتضای فهم عرف از وجوب غسل، نجاست است. بنابراین، دم به نحو مطلق نجس است.