درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی
1402/11/25
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ملاقات با میته‌ی غیر انسان بدون رطوبت/ رجوع به روایات
طائفه چهارم: روایاتی که مدلول آنها، طهارت ملاقی در صورت یبس و نجاست ملاقی در صورت رطوبت است.
روایت اوّل: روایت علیّ بن ابی حمزة از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی تهذیب: و بهذا الاسناد عن الحسین بن سعید عن القاسم عن علیّ عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: سألته عن الکلب یصیب الثوب قال انضحه و ان کان رطبا فاغسله. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۰).
۲) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی ج۶ ص۲۰۱).
۳) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۴۲).
۴) نسخه‌ی هدایة الامّة: و سئل علیه السّلام عن الکلب ....... تا آخر متن تهذیب. (هدایة، ج۱ ص۳۸۰).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته‌ی الف: مراد از هذا الاسناد در سند روایت طبق نسخه‌ی تهذیب، الشّیخ ایّده الله تعالی عن احمد بن محمّد عن ابیه عن محمّد بن الحسن عن احمد بن محمّد است.
نکته‌ی ب: این روایت بخاطر وجود قاسم بن محمّد جوهری و علیّ بن ابی حمزة بطائنی، موثّقه است.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
از طرفی، به قرینه‌ی فقره‌ی و ان کان رطباً، فقره‌ی انضحه مربوط به کلب یابس است. از طرفی دیگر ترک استفصال امام علیه السّلام از حیّ و یا میته بودن کلب، دلالت بر شمول جواب نسبت به کلب حیّ و کلب میته می‌کند. بنابراین، روایت دلالت دارد بر اینکه ملاقی در صورت یبس کلب، طاهر و در صورت رطوبت کلب، نجس است. چون مقتضای فهم عرفی از وجوب غسل ثوب، نجاست ثوب است.
روایت دوّم: روایت از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن حمّاد بن عیسی عن حریز عن محمّد عمّن اخبره عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: اذا مسّ ثوبک الکلب فان کان یابسا فانضحه و ان کان رطبا فاغسله. (کافی، طبع اسلامیّه ج۳ ص۶۰ و طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۷۸).
۲) نسخه‌ی تهذیب: ما اخبرنی به الشیخ ایّده الله تعالی عن احمد بن محمّد عن ابیه عن محمّد بن الحسن عن احمد بن محمّد عن الحسین بن سعید عن حمّاد عن حریز عمّن اخبره عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: اذا مسّ ثوبک کلب فان کان یابسا فانضحه و ان کان رطبا فاغسله. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۰).
۳) نسخه‌ی وافی: سند روایت در وافی، مثل کافی و تهذیب است و متن روایت در وافی، مثل کافی است. (وافی ج۶ ص۲۰۱).
۴) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل، مثل تهذیب است و در ذیل روایت، اشاره به نقل مرحوم کلینی نیز شده است. (نسخه‌ی وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۴۱).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
نکته‌ی الف: روایت طبق نسخه‌ی کافی، بخاطر وجود من اخبره در سند، روایت مرسله است. ولی راوی از من اخبره، محمّد بن مسلم است و محمّد بن مسلم، از اصحاب اجماع است. (رجال کشّی ج۲ ص۵۰۷). به همین علّت، روایت صحیحه و یا موثّقه است و علّت اختلاف در صحیحه بودن و موثّقه بودن، اختلاف در مفاد اجماعی است که مرحوم کشّی درباره‌ی اصحاب اجماع نقل فرموده است. و علی ایّ تقدیرٍ، سند روایت بدون اشکال است.
نکته‌ی ب: روایت طبق نسخه‌ی تهذیب، روایت مرسله است و روایت مرسله، ضعیف است.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
روایت دلالت دارد بر اینکه ثوبی که ملاقی با کلب است، در صورت یبس کلب، طاهر و در صورت مرطوب بودن کلب، نجس است. اگر کلمه‌ی الکلب و یا کلب مطلق باشد و بواسطه‌ی اطلاق شامل کلب حیّ و میته شود، این روایت در عداد طائفه چهارم قرار می‌گیرد ولی بخاطر اسناد مسّ به الکلب و یا به کلب، احتمال اینکه مراد از کلب، کلب حیّ باشد، بعید نیست.
مفاد طوائف اربعه‌ی روایات:
طائفه اوّل نجاست ملاقی با میته مطلقا.
طائفه دوّم طهارت ملاقی با میته مطلقا.
طائفه سوّم طهارت ملاقی با میته در صورت یبس میته.
طائفه چهارم طهارت ملاقی با میته در صورت یبس میته و نجاست ملاقی در صورت رطوبت میته.
