درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ملاقات با میته‌ی غیر انسان بدون رطوبت/ رجوع به روایات

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی فلیتوضّأ در روایت، صیغه‌ی امر است و صیغه‌ی امر ظهور در وجوب دارد و دلالت بر وجوب می‌کند و مقتضای فهم عرفی از وجوب توضّی ید، نجاست ید است. (متبادر از مسّ، مسّ با یَدْ است. وافی ج۶ ص۲۰۴). از طرفی دیگر کلمه‌ی من و کلباً، مطلق است و لذا شامل موردی که هر دو مرطوب و یا هر دو یابس و یا یکی مرطوب و دیگری یابس باشد، می‌شود. بنابراین، رطوبت شرط نجاست ملاقی نیست. توجّه باشد که توضّی دارای معنای لغوی و معنای شرعی است. معنای لغوی، غسل و معنای شرعی، عبادت مخصوصه است که از غسلات و مسحات تشکیل شده است. مراد از توضّی در فلیتوضّأ، غسل است. چون مسّ کلب بالاجماع موجب توضّی به معنای شرعی نیست. (تهذیب ج۱ ص۲۳، استبصار ج۱ ص۹۰، کشف الاسرار ج۳ ص۸۴).

طائفه دوّم: روایاتی که مدلول آنها، طهارت ملاقی با میته‌ی غیر انسان به نحو مطلق است. به نحو مطلق یعنی اعمّ از اینکه رطوبت در بین باشد و یا نباشد.

روایت اوّل: روایت علیّ بن جعفر از مولا امام موسی بن جعفر علیهما السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی مسائل علیّ بن جعفر علیهما السّلام: و سألته عن الرّجل یقع ثوبه علی حمار میّت هل یصلح له الصّلوة فیه قبل ان یغسله قال لیس علیه غسله فلیصلّ فیه فلا بأس. (مسائل ص۱۱۶).

۲) نسخه‌ی تهذیب: محمّد بن علیّ بن محبوب عن احمد عن موسی بن القاسم و ابی قتادة عن علیّ بن جعفر عن اخیه موسی علیه السلام قال: سألته ....... تا آخر متن مسائل. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۷۶).

۳) نسخه‌ی استبصار: سند و متن روایت در استبصار مثل تهذیب است. (استبصار، تحقیق خرسان، ج۱ ص۱۹۲).

نکته: مرحوم صدوق در من لا یحضر ج۱ ص۷۳ مفاد روایت را به عنوان فتویٰ نقل فرموده است.

۴) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی ج۶ ص۲۰۸).

۵) نسخه‌ی وسائل الشیعه: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۴۲).

۶) نسخه‌ی بحار الانوار: کتاب المسائل، لعلیّ بن جعفر عن اخیه موسی علیه السّلام قال: سألته ....... تا آخر متن مسائل. (بحار، طبع بیروت، ج۷۷ ص۷۷ و ج۱۰ ص۲۵۵).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: سند مرحوم شیخ به محمّد بن علیّ بن محبوب، همان طوریکه در روایت چهارم از طائفه اوّل تذکّر داده شد، صحیح است.

نکته ب: سند روایت طبق نسخه‌ی تهذیب، در حقیقت دو سند است. روایت طبق هر دو سند، صحیحه است. (روضة المتّقین ج۱ ص۲۱۷، ملاذ الاخیار ج۲ ص۴۱۶).

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

امام علیه السّلام درباره‌ی ثوبی که ملاقات با حمار میته نموده، فرموده‌اند که غسل ثوب واجب نیست. عدم وجوب غسل ثوب دلالت بر طهارت ثوب دارد و ترک استفصال امام علیه السّلام از رطوبت و یبس ثوب و حمار دلالت دارد بر اینکه ثوب طاهر است مطلقا. مطلقا یعنی اعمّ از اینکه هر دو مرطوب و یا هر دو یابس و یا یکی مرطوب و دیگری یابس باشد. بنابراین، ملاقی با میته مطلقا طاهر است.

در ملاذ الاخیار ج۲ ص۴۱۶ آمده است: قال الفاضل التستری رحمه الله: لعلّه محمول علی ما اذا لم یکن الملاقاة بالرطوبة و کان هذا الحمل احسن ممّا ذکره الشارح انتهی.

مراد از شارح، شیخ طوسی است چون تهذیب شرح بر مقنعه شیخ مفید است. قال الشیخ الطوسی: فالوجه فی هذا الخبر ان نحمله علی انّه اذا اتی علی ذلک سنة و صار عظما فانّه لا یجب غسل الثوب منه.