درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اجزاء جدا شده از انسان حیّ/ رجوع به اجماع

توجّه اوّل:

همان طوریکه در سابق نیز گفته شد، مرحوم مجلسی اوّل در روضة المتّقین ج۱ ص۳۷۲ به مرحوم صدوقین نسبت داده که این دو فقیه روایت اذا قطع من الرّجل قطعة ........ را صحیح می‌دانند. ولی صحیح دانستن روایت موجب نمی‌شود که فتوائی نسبت به فقره‌ی اوّل از روایت به صدوقین نسبت داد.

توجّه دوّم:

در فقه القرآن مرحوم راوندی ج۱ ص۹۷ آمده است: انّ ما لم تحلّه الحیاة لا یسمّی میتة. این عبارت مربوط به اجزاء غیر انسان است.

توجّه سوّم:

در اللّمعات مرحوم محقّق خراسانی ج۱ ص۸۸ آمده است: لو خلت القطعة من العظم غسل یده خاصّة مع الرطوبة المسریة ....... این عبارت مربوط به انسان میّت است.

بنابراین، عبارت محقّق خراسانی و مرحوم راوندی مربوط به موضوع مورد سؤال (اجزاء جدا شده‌ی از انسان حیّ) نیست.

طائفه دوّم: بعضی از فقهاء در این مسأله فتویٰ داده‌اند بدون اینکه اجماع و یا عدم خلاف را نقل کرده باشند.

از فقهاء قرن پنجم:

۱) مرحوم شیخ طوسی.

قال فی المبسوط ج۱ ص۱۵: و کذلک شعر ابن آدم طاهر ما اخذ حال الحیاة و بعد الوفاة. و قال فیه ج۱ ص۳۷: و ان کان ما مسّه به من القطعة لا عظم فیه لم یجب علیه الغسل بل یجب علیه غسل یده.

۲) مرحوم ابن برّاج.

قال فی جواهر الفقه ص۲۲: اذا قطع الانسان اذن غیره فألصقها المجنیّ علیه بالدّم فالتصقت فی الحال، هل تصحّ صلوته و هی کذلک ام لا؟ الجواب: لا تصح صلوته لانّه یکون قد صلّی و علیه نجاسة لانّ القطعة الّتی ألصقها هی بعد الابانة میتة و المیتة نجسة فتجب ازالتها ثمّ یصلّی.

قال فی المهذّب ج۱ ص۳۱: و کذا (طاهر) شعر الانسان فی حیاته و بعد موته.

از فقهاء قرن ششم:

۱) مرحوم ابن حمزة.

قال فی الوسیلة ص۷۷: و الرّابع احد و عشرون شیئا بول الآدمی ....... و کلّ ما ابین من الحیّ. (مراد از الحیّ، انسان حیّ است).

۲) مرحوم ابن ادری

قال فی السرائر ج۱ ص۱۶۸: و حکم قطعة قطعت من حیّ آدمیّ ذلک الحکم (یجب غسل ما مسّها).

از فقهاء قرن هفتم:

۱) مرحوم محقّق.

قال فی الشرائع ج۱ ص۴۴: کلّ ما ینجس بالموت فما قطع من جسده نجس حیّا کان او میتا و ما کان منه لا تحلّه الحیاة کالعظم و الشعر فهو طاهر الّا ان تکون عینه نجسة کالکلب و الخنزیر و الکافر علی الاظهر.

۲) مرحوم ابن سعید.

قال فی الجامع للشرائع ص۲۴: و کذا (یجب غسل المسّ) ان مسّ قطعة منه فیها عظم او قطعة ذات عظم قطعت من حیّ، فان لم یکن ذات عظم غسل یده فقط.

از فقهاء قرن هشتم:

۱) مرحوم شهید اوّل.

قال فی البیان ص۹۰: و کلّ ما ابین من حیّ دون ما لا تحلّه الحیاة.

۲و۳) مرحوم عمید الدّین و فخر المحقّقین.

قال العلّامة فی القواعد ج۱ ص۱۹۱: و یلحق بالمیتة ما قطع من ذی النّفس السائلة حیّا و میتا.

(مرحوم عمید الدّین و مرحوم فخر المحققین این فتوای علّامه را تأیید فرموده‌اند).

از فقهاء قرن نهم:

۱) مرحوم شمس الدّین حلّی.

قال فی المعالم ج۱ ص۷۵: و منها (النّجاسات) ما ابین من حیّ ممّا تحلّه الحیاة.

۲) مرحوم صیمری.

مرحوم صیمری در غایة المرام ج۱ ص۱۰۰ فتوای محقّق در شرایع ج۱ ص۴۴ را تأیید فرموده است.