درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اجزاء فاقد حیات جدا شده از حیوان حیّ/ موضوع‌شناسی بدوی

سؤال دوّم: آیا اجزاء فاقد حیات که از حیوان حیّ جدا می‌شود، نجس است؟

مراحل تفصیلی استنباط عبارتند از:

مرحله‌ی اوّل: موضوع شناسی بدوی.

موضوع در سؤال فوق، اجزاء فاقد حیات و حیوان حیّ و جدا شدن است. مفاد این موضوعات معلوم است و لذا احتیاج به موضوع شناسی ندارند. ولی توجّه باشد که بحث در غیر انسان و در غیر حیوان نجس العین است.

مرحله‌ی دوّم: رجوع به آیات.

آیه‌ی و الله جعل لکم من بیوتکم سکنا و جعل لکم من جلود الانعام بیوتا تستخفّونها یوم ظعنکم و یوم اقامتکم و من اصوافها و اوبارها و اشعارها اثاثا و متاعا الی حین. (سوره‌ی نحل، آیه‌ی ۸۰).

بحث اوّل: درباره‌ی مفاد آیه.

معنای اجمالی آیه‌ی مبارکه این است که استفاده از پوست انعام برای ساختن خانه (خیمه) و استفاده از پشم و کرک و موی انعام به عنوان اثاث و وسائل زندگی جایز است.

بحث دوّم: درباره‌ی کیفیّت استدلال.

از طرفی کلمه‌ی اثاثا در آیه‌ی مبارکه مطلق است. این کلمه‌ی بواسطه‌ی اطلاق، هم شامل وسائلی می‌شود که شرط استفاده‌ی از آنها طهارت است و هم شامل وسائلی می‌شود که شرط استفاده‌ی از آنها طهارت نیست. (فاضل جواد در مسالک الافهام ج۱ ص۱۸۲، فاضل مقداد در کنز العرفان ج۱ ص۱۰۳) و جواز استفاده‌ی مطلق از پشم و کرک و موی انعام دلالت بر طهارت این اجزاء می‌کند. از طرفی دیگر کلمه‌ی الانعام عامّ افرادی و مطلق احوالی است و لذا این کلمه‌ شامل حیّ و میّت می‌شود. (شیخ طوسی در خلاف ج۱ ص۶۷). بنابراین، این سه جزء جدا شده‌ی از انعام حیّ طاهر است. بین طهارت این سه جزء و طهارت بقیّه اجزاء فاقد حیات و بین انعام و سایر حیوانات طاهر عدم القول بالفصل وجود دارد. بنابراین، آیه‌ی مبارکه به کمک عدم القول بالفصل دلالت می‌کند بر اینکه اجزاء‌ فاقد حیات که از حیوان حیّ طاهر جدا می‌شود، طاهر است.