درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی
1402/10/06
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اجزاء جدا شده از حیوان حیّ/ مرحله دوّم: رجوع به آیات
آیه‌ی دوّم: آیه‌ی ﴿قل لا اجد فی ما اوحی الیّ محرّما علی طاعم یطعمه الّا ان یکون میتة او دما مسفوحا او لحم خنزیر فانّه رجس ........﴾ (سوره‌ی انعام، آیه‌ی ۱۴۵)
بحث اوّل: درباره‌ی مفاد آیه.
مفاد اجمالی آیه‌ی مبارکه این است که میته و خونی که از حیوان بیرون ریخته شده و گوشت خنزیر حرام است چون اینها رجس هستند.
بحث دوّم: درباره‌ی کیفیّت استدلال.
از طرفی روایات کثیره اجزاء جدا شده‌ی از حیوان حیّ را به منزله‌ی میته قرار داده است. از طرفی دیگر اگر کلمه‌ی رجس در آیه مبارکه به معنای نجاست و ضمیر در فانّه رجس عائد به جمیع باشد، بواسطه ی آیه‌ی مبارکه اثبات نجاست میته می‌شود. بنابراین، اجزاء جدا شده‌ی از حیوان حیّ نیز نجس خواهد بود.
اقول:
درباره‌ی صحّت و یا عدم صحّت استدلال با آیه‌ی مبارکه، به مسئله سابق مراجعه شود.
مرحله‌ی سوّم: رجوع به روایات.
درباره‌ی اجزاء روح دار جدا شده‌ی از حیوان حیّ، در ابتداء نظر، دو طائفه روایت وجود دارد.
طائفه اوّل: روایاتی که مدلول آنها نجاست اجزاء جدا شده‌ی از حیوان حیّ است اعمّ از اینکه اجزاء، دارای روح و یا فاقد روح باشد.
روایت اوّل: روایت عبد الرّحمن بن ابی عبد الله از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی اوّل کافی: حمید بن زیاد عن الحسن بن محمّد بن سماعة عن غیر واحد عن ابان بن عثمان عن عبد الرّحمن بن ابی عبد الله عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: ما اخذت الحبالة فقطعت منه شیئا فهو میّت و ما ادرکت من سائر جسده حیّا فذکّه ثمّ کل منه. (کافی، طبع اسلامیّه، ج۶ ص۲۱۴، طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۱۱۶).
۲) نسخه‌ی دوّم کافی: الحسین بن محمّد عن معلّی بن محمّد عن الوشّاء عن عبد الرّحمن بن ابی عبد الله عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: ما اخذت ....... تا آخر متن نسخه‌ی اوّل. (کافی، طبع اسلامیّه، ج۶ ص۲۱۴، طبع دار الحدیث ج۱۲ ص۱۱۸).
۳) نسخه‌ی من لا یحضر: روی ابان عن عبد الرّحمن بن ابی عبد الله قال قال ابو عبد الله علیه السّلام ما اخذت الحبالة و قطعت منه فهو میتة و ما ادرکت ....... تا آخر متن کافی. (من لا یحضر، ج۳ ص۳۱۶).
۴) نسخه‌ی اوّل تهذیب: عنه (عن محمّد بن یعقوب) عن حمید بن زیاد ......... تا آخر سند و متن نسخه‌ی اوّل کافی. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۹ ص۳۷).
۵) نسخه‌ی دوّم تهذیب: عنه (عن محمّد بن یعقوب) عن الحسین بن محمّد ....... تا آخر سند و متن نسخه‌ی دوّم کافی. (همان منبع).
توجّه: در نسخه‌ی دوّم تهذیب، جمله‌ی ثمّ کل منه نیامده است.
۶) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل دو نسخه کافی و نسخه‌ی من لا یحضر است. (وافی ج۱۹ ص۱۷۵).
۷) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل نسخه‌ی اوّل کافی است. و نسخه‌ی دوّم کافی و نسخه من لا یحضر و نسخه تهذیب نیز مورد اشاره قرار گرفته است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۲۳ ص۳۷۶).
