درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اجزاء جدا شده از میته/ مرحله سوم: رجوع به روایات

اقول:

طائفه دوّم از پنج روایت تشکیل شده که از بین این روایات، روایت دوّم و سوّم ضعیف است و لذا این دو روایت از طرف معارضه با طائفه اوّل خارج می‌شوند. بنابراین، بین طائفه اوّل و سه روایت از طائفه دوّم (روایت اوّل و چهارم و پنجم) تنافی پیدا می‌شود. در سابق گفته شد که در صورت تنافی بین دلیلین یا ادلّه سه قانون طولی و مترتّب وجود دارد.

قانون اوّل: جمع عرفی.

جمع عرفی اوّل بین طائفه اوّل و روایت اوّل از طائفه دوّم: طائفه اوّل دلالت دارد بر اینکه اجزاء فاقد روح از میته، طاهر است و روایت اوّل از طائفه دوّم دلالت دارد بر اینکه استفاده از اجزاء فاقد روح از میته، مشروط به تطهیر است ولی این اشتراط تطهیر، به نحو استحباب است. یعنی مستحبّ است که این اجزاء برای استفاده تطهیر شوند. با این جمع، تنافی بین طائفه اوّل و روایت اوّل مرتفع می‌شود. چون طائفه اوّل دالّ بر عدم استحباب نیست و روایت اوّل دالّ بر نجاست این اجزاء نیست. (وسائل الشیعة، طبع آل البیت، ج۳ ص۵۱۴).

جمع عرفی دوّم بین طائفه اوّل و روایت اوّل از طائفه دوّم: طائفه اوّل دلالت دارد بر اینکه اجزاء فاقد روح میته، طاهر است و روایت اوّل از طائفه دوّم دلالت دارد بر اینکه برای استفاده از اجزاء فاقد روح از میته واجب است که موضع ملاقات این اجزاء با میته را تطهیر کند. با این جمع، تنافی بین طائفه اوّل و روایت اوّل مرتفع می‌شود. چون طائفه اوّل منافاتی با وجوب تطهیر موضع ملاقات ندارد و روایت اوّل از طائفه دوّم نیز منافاتی با طهارت اجزاء فاقد روح از میته ندارد. (همان منبع).

جمع عرفی سوّم بین طائفه اوّل و روایت اوّل از طائفه دوّم: طائفه اوّل، مطلق است. یعنی طائفه اوّل دلالت دارد بر اینکه اجزاء فاقد روح از میته، طاهر است. اعمّ از اینکه از حیوانی باشد که قابل تذکیه است و یا از حیوانی باشد که قابل تذکیه نیست. مثل حیوان نجس العین. ولی روایت اوّل از طائفه دوّم مقیّد است. یعنی روایت اوّل دلالت دارد بر اینکه استفاده‌ از اجزاء فاقد روح از میته جایز است به شرط اینکه از حیوانی باشد که قابل تذکیه است. یعنی از حیوان نجس العین نباشد. بواسطه‌ی روایت اوّل، طائفه اوّل از روایات قید می‌خورد. با این جمع نیز تنافی بین طائفه اوّل و روایت اوّل مرتفع می‌شود. چون هر دو دلالت دارند بر اینکه اجزاء فاقد روح از میته‌ی حیوان قابل تذکیه، طاهر است و هر دو دلالت دارند بر اینکه اجزاء فاقد روح از میته‌ی حیوان غیر قابل تذکیه یعنی حیوان نجس العین، نجس است. (همان منبع و بحار الانوار طبع بیروت ج۸۰ ص۲۳۴).

در بحار الانوار آمده است: یحتمل هذا الخبر (صحیحة الحلبیّ ـ قال: سألته عن الثنیّة .......) زائدا علی ما مرّ ان یکون المراد بالسنّ مطلق السنّ و بالذکیّ الطّاهر او ما یقبل التذکیة).

خلاصه‌ی جمع عرفی بین طائفه اوّل و روایت اوّل از طائفه دوّم:

طائفه اوّل طهارت اجزاء فاقد روح از میته.

روایت اوّل از طائفه دوّم استحباب تطهیر اجزاء فاقد روح از میته.

وجوب تطهیر موضع ملاقات اجزاء با میته.

طهارت اجزاء فاقد روح از میته حیوان قابل تذکیه.