درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/اجزاء جدا شده از میته/ مرحله سوّم: رجوع به روایات

فقره‌ی سوّم: و الشّعر و الصّوف کلّه ذکیّ.

استدلال با این فقره بر موضوع مورد سؤال (اجزاء جدا شده‌ی از میته) صحیح است. چون از طرفی کلمه‌ی الشّعر و الصّوف مطلق شمولی است و لذا این فقره دلالت بر طهارت کلّیه اشعار و اصواف می‌کند. اعمّ از اینکه از حیوان حیّ و یا میته، از حیوان طاهر و یا نجس، از حیوان مأکول اللّحم و یا غیر مأکول اللّحم باشد. از طرفی دیگر بین صوف و شعر حیوان طاهر (حیّ یا میته، مأکول اللّحم یا غیر مأکول اللّحم) و سایر اجزاء فاقد حیات، عدم القول بالفصل وجود دارد. بنابراین، این فقره به ضمیمه‌ی عدم القول بالفصل دلالت می‌کند بر اینکه کلّیه اجزاء جدا شده‌ی از میته در صورت عدم حیات، طاهر است.

روایت سوّم: روایت زراره از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی من لا یحضر: روی الحسن بن محبوب عن علیّ بن رئاب عن زرارة عن ابی عبد الله علیه السّلام قال سألته عن الانفحة تخرج من الجدی المیّت قال لا بأس به قلت اللّبن یکون فی ضرع الشّاة و قد ماتت قال لا بأس به قلت فالصّوف و الشّعر و عظام الفیل و البیضة تخرج من الدّجاجة فقال کلّ هذا ذکیّ لا بأس به. (من لا یحضر ج۳ ص۳۴۲).

۲) نسخه‌ی تهذیب: الحسن بن محبوب عن ...... قلت و الصّوف و الشعر و عظام الفیل و الجلد و البیض یخرج من الدّجاجة فقال کلّ هذا لا بأس به. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۹ ص۷۶).

۳) نسخه‌ی استبصار: الحسن بن محبوب عن ...... قلت و الصّوف و الشعر و العظام و عظام الفیل ....... تا آخر متن تهذیب. (استبصار، تحقیق خرسان، ج۴ ص۸۹).

۴) نسخه‌ی عوالی اللئالی: روی زرارة عن الصّادق علیه السّلام قال سألته عن الانفحة ........ فی ضرع الشاة و قد ماتت قال لا بأس به. (عوالی ج۲ ص۳۲۶ و ج۳ ص۴۷۰).

۵) نسخه وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی ج۱۹ ص۱۰۲).

توجّه: در وافی در ذیل روایت آمده: لیس فی الفقیه لفظة و الجلد و هو الصّحیح و کانّ زیادتها سهو من کاتب التهذیبین.

۶) نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت ج۲۴ ص۱۸۲).

توجّه: در وسائل در ذیل روایت آمده: و رواه الصّدوق باسناده عن الحسن بن محبوب مثله الّا انّه اسقط لفظ الجلد و هو الصّواب و قال فی آخره کلّ هذا ذکیّ لا بأس به. اقول: حکم الجلد فی روایة الشیخ محمول علی التقیّة مع احتمال کون اثباته سهوا من بعض النسّاخ.

۷) نسخه‌ی هدایة الامّة: سئل علیه السّلام عن الانفحة تخرج من الجدی المیّت قال لا بأس به قیل: اللّبن یکون فی ضرع الشّاة و قد ماتت قال لا بأس به، قیل: و الصّوف و الشعر و عظام الفیل و البیض یخرج من الدجاجة قال: کلّ هذا لا بأس به. (هدایة الامّة ج۸ ص۵۶).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: مرحوم صدوق در من لا یحضر روایت را از حسن بن محبوب نقل فرموده است. در مشیخه‌ی من لا یحضر ج۴ ص۴۵۳ آمده است: و ما کان فیه عن الحسن بن محبوب فقد رویته عن محمّد بن موسی بن المتوکّل رضی الله عنه عن عبد الله بن جعفر الحمیریّ و سعد بن عبد الله عن احمد بن محمّد بن عیسی عن الحسن بن محبوب. طریق مرحوم صدوق به حسن بن محبوب صحیح است. و با توجّه به اینکه رواة در سند امامی و ثقه هستند، روایت صحیحه است.