درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/انسان میّت/ مرحله چهارم: رجوع به اجماع

نتیجه نهائی بحث در مرحله‌ی چهارم:

اوّل: شهرت محصّله قائم شده بر اینکه انسان میّت در حالت حرارت و برودت نجس است. بنابراین، اسناد طهارت انسان میّت در حالت حرارت به مشهور، محلّ تأمّل است.

دوّم: اجماعات منقوله درباره‌ی انسان میّت بر دو نوع هستند.

الف: معقد بعضی از اجماعات، نجاست انسان میّت به نحو مطلق است. مثل اجماع منقول از شیخ طوسی و طبرسی و ابن زهره و محقّق و ابن طاووس و علّامه و فاضل مقداد و صیمری و محقّق اردبیلی و شهید ثانی و صاحب مدارک و صاحب معالم و شیخ بهائی و آقا حسین خوانساری و ملّا مهدی نراقی و صاحب مفتاح الکرامة و صاحب ریاض و ملّا احمد نراقی و محقّق همدانی و محقّق خراسانی.

ب: معقد بعضی از اجماعات، نجاست انسان میّت در حالت برودت است. مثل اجماع منقول از صاحب حدائق و وحید بهبهانی. این نوع دوّم از اجماعات منقوله قابل اعتناء نیست. چون این دو فقیه اجماعات منقوله از فقهاء که معقد آنها بالضرورة مطلق است ذکر فرموده‌اند و معقد را بدون ارائه دلیل، انسان میّت بعد البرد دانسته‌اند. مثلاً مرحوم وحید به علّامه اسناد داده که علّامه ادّعای اجماع نموده بر اینکه انسان میّت بعد البرد نجس است. این اسناد چگونه با عبارت علّامه در تذکره ج۲ ص۱۳۵ سازگار است؟

همین اشکال بر صاحب جواهر نیز وارد است. این فقیه در جواهر ج۵ ص۳۱۱ بعد از اعتراف صریح به مطلق بودن معقد اجماعات احتمال داده که معقد اجماع، نجاست انسان میّت فی الجملة باشد بدون اینکه دلیلی بر این احتمال ارائه کند. بنابراین، اجماعات منقوله در مسئله انسان میّت، منحصرا نوع اوّل هستند.

نکته: نظریّات عامّه.

۱) حنفی: انسان میّت، نجس است (شرح فتح القدیر ج۱ ص۴۴۷).

۲) شافعی: در قولی معتقد به نجاست انسان میّت و در قولی دیگر معتقد به طهارت انسان میّت شده است. (فتح العزیز ج۱ ص۱۶۲).

۳) مالکی و حنبلی: انسان میّت، طاهر است. (الفقه علی المذاهب الخمسة ج۱ ص۲۴).