درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/انسان میّت/ مرحله سوّم: رجوع به روایات

نکته د: در سند روایت طبق نسخه‌ی دوّم کافی، سهل بن زیاد وجود دارد. این راوی، امامی است. (تنقیح المقال طبع جدید ج۳۴ ص۱۹۳) و لذا اسناد عامی بودن به این راوی توسّط شهید ثانی در روضه ج۱۰ ص۱۷۴ و توسّط صاحب مدارک در مدارک ج۱ ص۱۱۱ مسموع نیست. ولی علماء در توثیق این راوی، چهار دسته هستند.

۱) بعضی این راوی را ضعیف می‌دانند.

مثل نجاشی در رجال ص۱۸۵ (تامّل)، ابن غضائری در رجال ص۵۹ و ۶۶ و ۱۲۵ (تامّل)، ابن شهر آشوب در معالم العلماء ص۵۷، ابن داود در رجال ص۴۶۰، صاحب معالم در منتقی الجمان ج۱ ص۳۱۵، تفرشی در نقد الرجال ج۲ ص۳۸۳، علّامه در رجال ص۲۲۹، نراقی در شعب المقال ص۱۸۸، شوشتری در قاموس الرجال ج۵ ص۳۶۰، محقّق خوئی در معجم الرّجال ج۹ ص۳۵۶، فاضل آبی در کشف الرموز ج۱ ص۹۶، محقّق در معتبر ج۱ ص۸۱، ابن سعید در نزهه ص۴۸، فاضل مقداد در التنقیح ج۱ ص۵۶۲، محقّق اردبیلی در مجمع الفائدة ج۱ ص۲۹۲، محقّق سبزواری در ذخیره ج۱ ص۱۵۵، صاحب مدارک در مدارک ج۶ ص۲۵۵.

توجّه: مجلسی دوّم در الوجیزه ص۹۱ این راوی را ضعیف می‌داند ولی ضعف او را مضرّ نمی‌داند.

۲) بعضی این راوی را ثقه می‌دانند.

مثل وحید بهبهانی در تعلیقه بر منهج المقال استرابادی ج۶ ص۱۲۵، بصری در فائق المقال ص۱۱۷، مرحوم حرّ در وسائل ج۳۰ ص۳۸۸، بحر العلوم در رجال ج۳ ص۲۳، علیاری تبریزی در بهجة الآمال ج۴ ص۵۱۷، کجوری شیرای در الفوائد ص۱۴۴، محدّث نوری در مستدرک ج۲۳ ص۲۱۴، امام خمینی در کتاب طهارت ج۱ ص۷۸.

توجّه: در تنقیح المقال ج۳۴ ص۱۹۳ روایت این راوی جزء روایات حسنه مورد اعتماد شمرده شده است.

۳) عبارت بعضی درباره‌ی این راوی مختلف است.

مثل شیخ طوسی که در فهرست ص۲۲۸ این راوی را ضعیف می‌داند ولی در رجال ص۳۸۷ این راوی را ثقه می‌داند. (رجال متأخّر از فهرست است. کجوری شیرازی در الفوائد ص۱۴۴) و در استبصار ج۳ ص۲۶۱ این راوی را ضعیف می‌داند.

۴) بعضی، این راوی را به صورت مهمل ذکر کرده‌اند.

مثل سیّد اعرج در عدة الرجال ج۱ ص۳۶۶، کشّی در رجال ج۲ ص۸۳۸.

توجّه: در قاموس الرجال ج۵ ص۳۶۰ تضعیف این راوی به مرحوم کشّی نسبت داده شده است.

نتیجه: این راوی در این مجال، ضعیف است (معجم الرّجال ج۹ ص۳۵۶) ولی تأیید روایت بواسطه‌ی قرائن موجب عمل به آن است. بنابراین، عمل به روایت طبق نسخه‌ی دوّم کافی بدون مانع است.

نکته ه‌ : سند روایت طبق نسخه‌ی تهذیب در حقیقت دو سند است.

۱) شیخ مفید، احمد بن محمّد بن حسن بن ولید، ابیه، محمّد بن یحیی، محمّد بن علی بن محبوب، عبّاس بن معروف، حسن بن محبوب، علی بن رئاب، ابراهیم بن میمون. روایت طبق این سند، صحیحه و یا حسنه است و علّت تردید در صحّت و حسن، اختلاف در توثیق احمد بن محمّد بن حسن است.

۲) حسین بن عبید الله، احمد بن محمّد بن یحیی، ابیه، محمّد بن علی بن محبوب تا آخر. روایت طبق این سند نیز صحیحه و یا حسنه است و علّت تردید در صحّت و حسن، اختلاف در توثیق احمد بن محمّد بن یحیی است.

روایت طبق نسخه‌ی تهذیب با هر دو سند آن، حجّت است و لذا حکم به مجهول بودن روایت مسموع نیست. (ملاذ الاخیار ج۲ ص۴۱۴، مرآة العقول ج۱۳ ص۱۷۰).