درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/انسان میّت/ مرحله سوّم: رجوع به روایات

طائفه دوّم: روایاتی که مدلول آنها، نجاست انسان میّت در حالت برد است.

روایت اوّل: روایت ابراهیم بن میمون از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی کافی: محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد عن ابن محبوب عن ابن رئاب عن ابراهیم بن میمون قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن رجل یقع ثوبه علی جسد المیّت قال ان کان غسّل فلا تغسل ما اصاب ثوبک منه و ان کان لم یغسّل فاغسل ما اصاب ثوبک منه یعنی اذا برد المیّت. (کافی طبع اسلامیه ج۳ ص۶۱، طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۸۰)

توجّه: در موضع دیگری از کافی روایت به این صورت آمده است: عدّة من اصحابنا عن سهل بن زیاد عن الحسن بن محبوب عن علیّ بن رئاب عن ابراهیم عن ابی عبد الله علیه السّلام فی الرّجل یقع طرف ثوبه علی جسد المیّت قال ان کان غسّل المیّت فلا تغسل ما اصاب ثوبک منه و ان کان لم یغسّل فاغسل ما اصاب ثوبک منه. (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۱۶۱، طبع دار الحدیث ج۵ ص۴۲۶).

۲) نسخه‌ی تهذیب:‌ ما اخبرنی به الشّیخ ایّده الله عن احمد بن محمّد عن ابیه عن محمّد بن یحیی و الحسین عبید الله عن احمد بن محمّد بن یحیی عن ابیه محمّد بن یحیی عن محمّد بن علیّ بن محبوب عن العبّاس عن الحسن بن محبوب عن علیّ بن رئاب عن ابراهیم بن میمون قال سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن الرّجل یقع ثوبه ........ تا آخر متن موضع دوّم از کافی. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۷۶).

۳) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل سند و متن روایت در تهذیب و در هر دو موضع از کافی است. (وافی ج۶ ص۲۰۷).

۴) نسخه‌ی وسائل الشیعه: سند و متن روایت در وسائل مثل سند و متن روایت در موضع اوّل از کافی است. مرحوم صاحب وسائل در ذیل روایت می‌فرمایند: و عن عدّة من اصحابنا عن سهل بن زیاد عن الحسن بن محبوب مثله. (وسائل طبع آل البیت ج۳ ص۴۶۱).

۵) نسخه‌ی هدایة الامّة: سئل الصّادق علیه السّلام عن رجل یقع ثوبه علی جسد المیّت فقال یغسل ما اصاب الثوب. (هدایه ج۱ ص۳۶۳).

توجّه: در بعضی از نسخ هدایه آمده است: سئل الصّادق علیه السّلام عن رجل یقع ثوبه علی جسد المیّت قال ان کان لم یغسّل فاغسل ما اصاب ثوبک منه و سئل عن الرّجل یصیب ثوبه جسد المیّت فقال یغسل ما اصاب الثوب.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: در سند روایت طبق تمامی نسخ، ابراهیم بن میمون وجود دارد. این راوی، اوّلا: امامی و از اصحاب امام صادق علیه السّلام است. (رجال مرحوم شیخ ج۱ ص۱۵۷، تنقیح المقال طبع جدید ج۵ ص۳۷، محدّث نوری در مستدرک ج۲۲ ص۳۳). ثانیاً: ثقه است. چون در کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۳۷۷ روایتی نقل شده که در آن، حمّاد بن عثمان از ابراهیم بن میمون نقل روایت فرموده است و حمّاد از اصحاب اجماع است (وحید بهبهانی در تعلیقه بر منهج المقال استرابادی ج۱ ص۳۷۵).

توجّه باشد که بعضی از رجالیّون مثل استرابادی در منهج المقال ج۱ ص۳۷۵ و حائری مازندرانی در منتهی المقال ج۱ ص۲۰۸، وحدت ابراهیم بن میمون هروی و ابراهیم بن میمون کوفی را بعید نمی‌دانند. ولی بعضی دیگر مثل شوشتری در قاموس الرّجال ج۱ ص۳۱۸ وحدت این دو عنوان را قطعی می‌دانند. اگر هروی غیر از کوفی باشد، مراد از ابراهیم بن میمون در روایت، ابراهیم بن میمون هروی است چون علی بن رئاب از هروی نقل می‌کند. (مستدرک الوسائل ج۲۵ ص۱۲۹)

در منتهی المقل حائری مازندرانی ج۷ ص۵۰۷ آمده است: احتمال دارد که ابراهیم بن میمون هروی برادر عبد الله بن میمون باشد که در این صورت، مشمول قول امام صادق علیه السّلام خواهد بود. حضرت فرمودند: انتم نور الله فی ظلمات الارض.

ولی در رجال کشّی ج۲ ص۶۸۷ و در بحار الانوار ج۶۵ ص۳۹ آمده است: عن عبد الله بن میمون عن ابی جعفر علیه السّلام قال: یا ابن میمون کم انتم بمکّة قلت نحن اربعة قال انکم نور فی ظلمات الارض. (این روایت، صحیحه است. روضة المتّقین ج۱۴ ص۱۷۶).