درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/انسان میّت/ مرحله سوّم: رجوع به روایات

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

این روایت دلالت دارد بر این که انسان میّت قبل از برد نجس است و دلالت دارد بر اینکه مادامیکه غسل (به ضمّ غین) بر او واقع نشده، نجس است. این بخش دوّم بواسطه‌ی اطلاق دلالت بر نجاست انسان میّت بعد از برد نیز دارد. بنابراین، انسان میّت به نحو مطلق نجس است.

روایت چهارم: روایت عمّار ساباطی از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

۱) نسخه‌ی تهذیب: ما اخبرنی به الشّیخ ایّده الله تعالی عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن ابیه عن سعد بن عبد الله عن احمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال و عمرو بن عثمان عن عمرو بن سعید المدائنی عن مصدّق بن صدقة عن عمّار الساباطی قال: سئل ابو عبد الله علیه السّلام عن رجل ذبح طیراً فوقع بدمه فی البئر فقال ینزح منها دلاء هذا اذا کان ذکیّاً فهو هکذا و ما سوی ذلک ممّا یقع فی بئر الماء فیموت فیه فاکثره الانسان ینزح منها سبعون دلوا و اقلّه العصفور ینزح منها دلو واحد و ما سوی ذلک فیما بین هذین. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۳۴).

توجّه: در بعضی از نسخ تهذیب آمده است: فوقع من یده.

۲) نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل سند و متن روایت در تهذیب است. (وافی ج۶ ص۸۹).

۳) نسخه‌ی وسائل الشّیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل سند و متن روایت در تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۱ ص۱۹۴)

۴) نسخه‌ی هدایة الامّة: الانسان و روی اذا مات فی البئر نزح منها سبعون دلوا. (هدایة الامّة ج۱ ص۶۲).

توجّه اوّل:

در کتاب فقه الرّضا علیه السّلام ص۹۳ روایتی ذکر شده که این روایت اگر چه نسخه‌ی روایت مورد بحث ما (روایت عمّار ساباطی) نیست ولی عبارت روایت مورد بحث ما، در آن آمده است.

روایت فقه الرّضا علیه السّلام به این صورت است: و قال العالم علیه السّلام و اذا سقط ...... و ماء البئر طهور ما لم ینجّسه شیء یقع فیه و اکبر ما یقع فیه انسان فیموت فانزح منها سبعین دلوا و اصغر ما یقع فیها الصعوة فانزح منها دلواً واحداً ........ مرحوم مجلسی در بحار الانوار ج۷۷ ص۲۵ روایت فقه الرّضا را از کتاب فقه الرضا و در ج۷۷ ص۳۰ روایت فقه الرّضا را از کتاب الهدایة فی الاصول و الفروع مرحوم صدوق (ص۶۹) نقل می‌کنند.

توجّه دوّم:

مرحوم صدوق در من لا یحضر ج۱ ص۲۰ فقره‌ی اوّل روایت و در من لا یحضر ج۱ ص۱۷ و در مقنع ص۲۹ فقره دوّم روایت را به عنوان فتویٰ نقل فرموده‌اند.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

روایت طبق نسخه‌ی تهذیب دارای دو سند است.

سند اوّل: الشیخ عن ابی القاسم عن ابیه عن سعد بن عبد الله عن احمد بن الحسن عن عمرو بن سعید عن مصدّق بن صدقة عن عمّار السّاباطی. در این سند، هشت راوی وجود دارد. چهار راوی اوّل، امامی و ثقه و بقیّه رواة ثقه غیر امامی هستند. بنابراین، روایت طبق این سند موثّقه است.

سند دوّم: الشیخ عن ابی القاسم عن ابیه عن سعد بن عبد الله عن عمرو بن عثمان عن عمرو بن سعید عن مصدّق بن صدقة عن عمّار ساباطی. در این سند نیز هشت راوی وجود دارد. پنج راوی اوّل، امامی و ثقه و بقیّه رواة، ثقه غیر امامی هستند. بنابراین، این روایت طبق این سند نیز موثّقه است.