درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی
1402/03/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/میته حیوان/ مرحله سوم- رجوع به روایات
طائفه دوّم: روایاتی که مدلول آنها نجاست میته‌ی حیوان دارای نفس سائله به نحو مطلق و طهارت میته‌ی حیوان فاقد نفس سائله به نحو مطلق است. (به نحو مطلق یعنی اعمّ از مأکول اللّحم و غیر مأکول اللّحم).
روایت اوّل: روایت حفص بن غیاث از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی تهذیب: اخبرنی الشیخ ایّده الله تعالی عن احمد بن محمّد عن ابیه عن احمد بن ادریس عن محمّد بن احمد بن یحیی عن ابی جعفر عن ابیه عن حفص بن غیاث عن جعفر بن محمّد علیهما السّلام. قال: لا یفسد الماء الّا ما کانت له نفس سائلة.[1]
هفت نسخه‌ی دیگر روایت در مسئله بول آمده است. فراجع.
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
سند روایت در همان مسئله بول به تفصیل بررسی شد. فراجع.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
منطوق روایت این است که میته حیوان دارای نفس سائله به نحو مطلق (اعمّ از مأکول اللّحم و غیر مأکول اللّحم) نجس است. مفهوم روایت این است که میته حیوان فاقد نفس سائله به نحو مطلق، طاهر است. با توضیحی که در همان مسئله بول آمده است. فراجع.
روایت دوّم: روایت از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی کافی: محمّد بن یحیی رفعه عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: لا یفسد الماء الّا ما کان له نفس سائلة.[2] [3]
شش نسخه‌ی دیگر روایت در مسئله بول آمده است. فراجع.
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
این روایت از حیث سند، مرفوعه و ضعیف است.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
دلالت این روایت مثل دلالت روایت سابق است.
روایت سوّم: روایت عمّار ساباطی از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
۱) نسخه‌ی تهذیب: اخبرنی به الشیخ ایّده الله تعالی عن ابی جعفر محمّد بن علیّ عن محمّد بن الحسن عن احمد بن ادریس عن محمّد بن احمد بن یحیی عن احمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال عن عمرو بن سعید عن مصدّق بن صدقة عن عمّار الساباطی عن ابی عبد الله علیه السّلام فی حدیث طویل قال: سئل عن الخنفساء و الذّباب و الجراد و النملة و ما اشبه ذلک یموت فی البئر و الزّیت و السّمن و شبهه قال کلّ ما لیس له دم فلا بأس به. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۳۰).
پنج نسخه‌ی دیگر روایت در مسئله بول آمده است. فراجع.
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
سند روایت در مسئله بول به تفصیل بررسی شد. فراجع.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
منطوق روایت این است که میته حیوان فاقد نفس سائله به نحو مطلق (مأکول اللّحم و غیر مأکول اللّحم) طاهر است و مفهوم آن این است که میته حیوان دارای نفس سائله به نحو مطلق نجس است. با توضیحی که در مسئله بول آمده است. فراجع.
اقول:
درباره‌ی طائفه اوّل از روایات، ممکن است یکی از دو نظر اختیار شود.
نظر اوّل: دلالت طائفه اوّل بر نجاست میته به نحو مطلق.
طبق این نظر، بین طائفه اوّل و طائفه دوّم تنافی پیدا می‌شود و در تنافی دلیلین یا ادلّه، سه قانون مترتّب و طولی وجود دارد.
قانون اوّل: جمع عرفی.
جمع عرفی، حمل مطلق بر مقیّد و تقیید مطلق بواسطه‌ی مقیّد است. یعنی بوسیله‌ی طائفه دوّم از روایات، طائفه اوّل قید می‌خورد. نتیجه‌ی تقیید این است که میته حیوان دارای نفس سائله به نحو مطلق (اعمّ از مأکول اللّحم و غیر مأکول اللّحم) نجس است و میته‌ی حیوان فاقد نفس سائله به نحو مطلق، طاهر است.
قانون دوّم: ترجیح در فرض عدم امکان جمع عرفی.
قانون سوّم: تخییر در فرض عدم امکان جمع عرفی و عدم ترجیح.
در مسئله مورد بحث، نوبت به ایندو قانون نمی‌رسد.
نظر دوّم: عدم دلالت طائفه اوّل بر نجاست میته.
طبق این نظر، طائفه اوّل از طرف معارضه با طائفه دوّم خارج می‌شود و در مسئله میته منحصراً طائفه دوّم از روایات باقی می‌ماند و مفاد طائفه دوّم، نجاست میته حیوان دارای نفس سائله به نحو مطلق و طهارت میته حیوان فاقد نفس سائله به نحو مطلق است.
