درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/وذی و ودی حیوان طاهر/ مرحله سوم: رجوع به روایات

روایات دیگری نیز مربوط به وذی (ماء خارج بعد از خروج منیّ) وجود دارد. بعضی از این روایات عبارتند از:

الف: روایت عبد الله بن هلال از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی تهذیب: سعد بن عبد الله عن احمد بن محمّد عن عبد الله بن محمّد الحجّال عن ثعلبة بن میمون عن عبد الله بن هلال قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن الرّجل یجامع اهله ثمّ یغتسل قبل ان یبول ثمّ یخرج منه شیء بعد الغسل فقال لا شیء علیه انّ ذلک ممّا وضعه الله عنه.[1]

ب: روایت زید شحّام از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی تهذیب:‌ عنه (عن سعد بن عبد الله) عن موسی بن الحسن عن محمّد بن عبد الحمید عن ابی جمیلة المفضّل بن صالح عن زید الشحّام عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: سألته عن رجل اجنب ثمّ اغتسل قبل ان یبول ثمّ رأی شیئا قال لا یعید الغسل لیس ذلک الّذی رأی شیئا.[2]

روایت سوّم: روایت ابن ابی یعفور از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه‌ی کافی: عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد و ابی داود جمیعاً عن الحسین بن سعید عن صفوان بن یحیی عن العلاء عن ابن ابی یعفور قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن رجلٍ بال ثمّ توضّأ و قام الی الصّلوة فوجد بللاً قال لایتوضّأ انّما ذلک من الحبائل.[3] [4]

نسخه‌ی من لا یحضر: سأل عبد الله بن ابی یعفور ابا عبد الله علیه السّلام عن رجل بال ثمّ توضّأ و قام الی الصّلوة فوجد بللا قال لا شیء علیه و لا یتوضّأ.[5]

نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی و من لا یحضر است.[6]

نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل کافی است.[7]

توجّه: در وسائل در ذیل روایت آمده است: و رواه الصّدوق باسناده عن عبد الله بن ابی یعفور مثله الّا انّه لا شیء علیه و لا یتوضّأ و لم یزد علی ذلک.

نسخه‌ی هدایة الامّة: سئل الصّادق علیه السّلام عن رجل بال ثمّ توضّأ ثم قام الی الصلوة ثمّ وجد بللاً .......... تا آخر متن کافی.[8]

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: سند روایت طبق نسخه کافی در حقیقت دو سند است.

سند اوّل: عدّة من اصحابنا عن احمد بن محمّد عن الحسین بن سعید عن صفوان بن یحیی عن العلاء عن ابن ابی یعفور.

مراد از احمد بن محمّد، احمد بن محمّد بن عیسی اشعری است و مراد از عدّه، محمّد بن یحیی و علیّ بن موسی کمندانی و داود بن کوره و احمد بن ادریس و علیّ بن ابراهیم بن هاشم است. (رجال نجاشی ص۳۷۸، ترتیب خلاصة الاقوال ص۴۸۱). روایت طبق این سند صحیحه است.

سند دوّم: ابو داود عن الحسین بن سعید عن صفوان بن یحیی عن العلاء عن ابن ابی یعفور.

تحقیق درباره‌ی ابو داود در این سند، بعد از صحّت روایت طبق سند اوّل، تکلّف و بدون فائده است. (منتهی المقال ج۷ ص۱۶۹، الرّسائل الرجالیّة ج۳ ص۲۲، قاموس الرّجال ج۱۱ ص۳۱۴، تعلیقه میر داماد بر رجال کشّی ج۲ ص۶۰۶، مرآة العقول ج۱۳ ص۳۶، معجم الرّجال ج۲۲ ص۱۶۰، الموسوعة الرجالیّة ج۱ ص۴۹).

نکته ب: مرحوم صدوق در من لا یحضر روایت را از ابن ابی یعفور نقل فرموده است. در مشیخه‌ی من لا یحضر ج۴ ص۴۲۷ آمده است: و ما کان فیه عن عبد الله بن ابی یعفور فقد رویته عن احمد بن محمّد بن یحیی العطّار رضی الله عنه عن سعد بن عبد الله عن احمد بن ابی عبد الله البرقیّ عن ابیه عن محمّد بن ابی عمیر عن حمّاد بن عثمان عن عبد الله بن ابی یعفور. طریق مرحوم صدوق به ابن ابی یعفور بخاطر احمد بن محمّد بن یحیی، صحیح و یا حسن است.[9] بنابراین، روایت طبق این سند، صحیحه و یا حسنه است.