درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ مذی حیوان طاهر/ مقدمه اول:‌ فتوای صاحب عروه

قال المحقّق صاحب العروة: امّا المذی و الوذی و الودی فطاهر من کلّ حیوان الّا نجس العین.

مقدّمه اوّل: فتوای صاحب عروه.

مذی و وذی و ودی از حیوان طاهر، طاهر و از حیوان نجس، نجس است.

مقدّمه دوّم: تبدیل فتوی به سوال.

سؤال اوّل: آیا مذی حیوان طاهر، طاهر است؟

با حفظ این دو مقدّمه، مراحل تفصیلی استنباط عبارتند از:

مرحله‌ی اوّل: موضوع شناسی بدویّ.

موضوع در سؤال فوق، مذی و حیوان طاهر است. مفاد حیوان طاهر، معلوم است و لذا احتیاج به موضوع شناسی ندارد ولی مفاد مذی، مجهول است و لذا نیازمند به موضوع شناسی و تعیین مفاد است.

برای مذی، وجود معانی ثلاثه قابل تصوّر است.

معنای اوّل: معنای لغوی. از طرف علماء لغت، نه معنا برای مذی گفته شده است که عبارتند از:

۱) المذی الماء الّذی یخرج عند الانعاض و ربّما قیل المذیّ مثقّل الیاء. (ابن درید در جمهرة اللّغة ج۲ ص۷۰۳).

۲) المذی بالتّسکین ما یخرج عند الملاعبة و التقبیل. (جوهری در صحاح ج۶ ص۲۴۹۰، حمیری در شمس العلوم ج۹ ص۶۲۵۵، ابن منظور در لسان العرب ج۱۵ ص۲۷۴، فیروز آبادی در القاموس ج۴ ص۴۴۷، زبیدی در تاج العروس ج۲۰ ص۱۸۰).

۳) المذی ارقّ ما یکون من النّطفة. (خلیل در العین ج۸ ص۲۰۴، ابن فارس در معجم مقاییس اللّغة ج۵ ص۳۰۹، ابن سیده در المحکم و المحیط ج۱۰ ص۱۱۰).

۴) المذی: الماء الّذی یخرج من الذّکر عند الملاعبة و التقبیل. (ثعالبی در فقه اللّغة ص۱۵۵).

نکته: در بعضی از نسخ فقه اللّغة، لفظ من الذّکر وجود ندارد. در اینصورت، ارجاع این معنی به معنای دوّم بعید نیست.

۵) المذی: ماء رقیق لزج یخرج عند الملاعبة او تذکّر الجماع او ارادته و قد لا یحسّ بخروجه. (ابن ذهبی در کتاب الماء ج۳ ص۱۱۸۳).

۶) المذی الماء الّذی یخرج من الذّکر عند الملاعبة. (مطرّزی در المغرب ج۲ ص۲۶۲).

۷) المذی هو بسکون الذّال مخفّف الیاء: البلل اللّزج الّذی یخرج من الذّکر عند ملاعبة النّساء. (ابن اثیر در نهایه ج۴ ص۳۱۲).

۸) المذی ماء رقیق یخرج عند الملاعبة و یضرب الی البیاض و فیه ثلاث لغات. الاولی سکون الذّال. الثّانیة کسرها مع التّثقیل و الثّالثة الکسر مع التّخفیف. (فیّومی در المصباح المنیر ج۲ ص۵۶۷).

۹) المذی هو الماء الرّقیق الخارج عند الملاعبة و التّقبیل و النّظر بلا دفع و فتور و هو فی النّساء اکثر. (طریحیّ در مجمع البحرین ج۱ ص۳۸۸).

نکته: بعضی از لغویّین مثل ازهری در تهذیب اللّغة ج۱۵ ص۲۴ به نقل اقوال اکتفاء کرده‌اند.

معنای دوّم: معنای عرفی. برای مذی در عرف، معنایی جز همان معنای لغوی وجود ندارد.

معنای سوّم: معنای شرعی. درباره‌ی معنای مذی دو روایت وجود دارد.

روایت اوّل: محمّد بن الحسن الصفّار عن الهیثم بن ابی مسروق النهدیّ عن علیّ بن الحسن الطّاطری عن ابن رباط عن بعض اصحابنا عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: یخرج من الاحلیل المنیّ و المذی و الودی و الوذی فامّا المنیّ فهو الّذی تسترخی له العظام و یفتر به الجسد و فیه الغسل و امّا المذی فیخرج من الشّهوة و لا شیء فیه و امّا الودی فهو الّذی یخرج بعد البول و امّا الوذی فهو الّذی یخرج من الاَدواء و لا شیء فیه. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۰).

بقیّه نسخ روایت در استبصار ج۱ ص۹۴ و در وافی ج۶ ص۲۶۴ و در وسائل الشیعه ج۱ ص۲۷۸ و در بحار الانوار ج۷۷ ص۲۱۷ آمده است. این روایت بخاطر وجود بعض اصحابنا در سند، مرسله است و روایت مرسله، ضعیف است. (مناهج الاخیار ج۱ ص۱۱۹، استقصاء الاعتبار ج۲ ص۷۶).

روایت دوّم: روینا عن رسول الله ص و عن علیّ ع و عن محمّد بن علیّ بن الحسین و عن جعفر بن محمّد ع انّهم قالوا انّ الّذی ینقض الوضوء الغائط و البول و الرّیح تخرج من الدّبر و المذی و هو الماء الرّقیق یخرج من الاحلیل بشهوة الجماع من غیر جماع فان جاء ماء دافق غلیظ فهو المنیّ .......... (دعائم الاسلام ج۱ ص۱۰۱).

این روایت، مرسله و فاقد نسخه است.