درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ منیّ حیوان/ مرحله سوم: رجوع به روایات

نظر دوّم: روایت چهارم مربوط به منیّ نیست. طبق این نظر، روایت چهارم از طرف معارضه خارج می‌شود و در مسئله منحصراً روایت دوّم و سوّم باقی می‌ماند. مدلول ایندو روایت، طهارت منیّ حیوان مأکول اللّحم به نحو مطلق (دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله) و نجاست منیّ حیوان غیر مأکول اللّحم به نحو مطلق است.

توضیح: منیّ حیوان چهار صورت دارد.

الف: منیّ حیوان مأکول اللّحم دارای نفس سائله. عموم و اطلاق ایندو روایت دلالت بر طهارت این منیّ دارند.

ب: منیّ حیوان مأکول اللّحم فاقد نفس سائله. حکم این صورت مثل صورت اوّل است.

ج: منیّ حیوان غیر مأکول اللّحم دارای نفس سائله. عموم و اطلاق ایندو روایت دلالت بر نجاست این منیّ دارند.

د: منیّ حیوان غیر مأکول اللّحم فاقد نفس سائله. حکم این صورت مثل صورت سوّم است.

مرحله‌ی چهارم: رجوع به اجماع.

فقهاء در مسئله منیّ حیوان چهار طائفه هستند.

طائفه اوّل: بعضی از فقهاء، فتوائی در این مسئله از آنها یافت نشده است. مثل مرحوم علیّ بن بابویه و محمّد بن علیّ بن بابویه و ابن جنید و ابن ابی عقیل (از فقهاء قرن چهارم) و مرحوم شیخ مفید و ابو الصّلاح حلبی و سلّار و کراجکی (از فقهاء قرن پنجم) و مرحوم قطب راوندی (از فقهاء قرن ششم) و مرحوم سیّد بن طاووس (از فقهاء قرن هفتم) و مرحوم شیخ بهائی و فاضل جواد (از فقهاء قرن یازدهم) و مرحوم صاحب وسائل و آقا جمال خوانساری و مجلسی دوّم (از فقهاء قرن دوازدهم) و مرحوم بحر العلوم و سیّد مجاهد و محقّق قزوینی (از فقهاء قرن سیزدهم).

طائفه دوّم: بعضی از فقهاء در این مسئله فتوی داده‌اند بدون اینکه اجماع و یا عدم خلاف را نقل کنند.

از فقهاء ‌قرن پنجم:

مرحوم ابن برّاج در المهذّب ج۱ ص۵۱. قال: النّجاسة علی ثلاثة اضرب: اوّلها: یجب ازالته قلیلا کان او کثیرا ........ فامّا الاوّل فهو دم الحیض و ......... و المنیّ من النّاس و غیرهم.

از فقهاء قرن ششم:

مرحوم ابن حمزه در وسیله ص۷۷. قال: الرّابع (من النّجاسات) احد و عشرون شیئاً. بول الآدمی و ........ و المنیّ من جمیع الحیوانات.

مرحوم کیدری در اصباح الشیعة ص۵۲. قال: النّجاسات هی الدّم ............ و المنیّ من سائر الحیوان. (کلمه‌ی سائر به قرینه‌ عبارات بعدی این فقیه، بمعنای جمیع است).

مرحوم ابن ادریس در سرائر ج۱ ص۱۷۸. قال: المنیّ نجس من کلّ حیوان سواء کان مأکول اللّحم او غیر مأکول اللّحم یجب غسله و لا یجزی فیه الفرک.

توجّه: مرحوم کاشف الغطاء در شرح طهارت قواعد ص۲۶۷ از ابن ادریس در سرائر نقل اجماع فرموده‌ است. قال: و فی السرائر الاتّفاق علی نجاسة المنیّ من ذی النّفس انسانا او غیره. ولی در سرائر اجماع وجود ندارد. چنانکه مرحوم عاملی در مفتاح الکرامة ج۲ ص۸ این نکته را تذکّر فرموده‌اند. قال: و نقل عن السرائر انّه نقل الاجماع علی نجاسة المنیّ مطلقا و لم اجده و انّما نصّ علی نجاسة المنیّ بقول مطلق من غیر نقل اجماع. بله در سرائر ج۱ ص۷۰ درباره‌ی نزح جمیع ماء بئر در باره‌ی بعضی از نجاسات نقل اجماع فرموده است که مربوط به مسئله مورد بحث نیست. قال: فالمتّفق علیه الخمر من قلیله و کثیره و ....... و المنیّ من سائر الحیوانات مأکول اللّحم و غیر مأکول اللّحم.

از فقهاء قرن هفتم:

مرحوم فاضل آبی در کشف الرموز ج۱ ص۱۰۷. قال المحقّق فی مختصر النافع: النّجاسات عشرة. البول و ........ و المنیّ و المیتة ممّا له نفس سائلة. (مرحوم فاضل کلام محقّق را تأیید فرموده است. کلمه‌ی ممّا له نفس سائلة در عبارت محقّق، قید برای منیّ و میته است).

مرحوم محقّق حلّی در شرایع ج۱ ص۴۳. قال: الثالث، المنیّ و هو نجس من کلّ حیوان حلّ اکله او حرم و فی منیّ ما لا نفس له تردّد و الطّهارة اشبه. و در الرسائل التسع ص۲۷۱ و در معتبر ج۱ ص۴۱۵ و .........

مرحوم ابن سعید حلّی در نزهه ص۱۸. قال: فصل فی النّجاسات ........... و المنیّ من کلّ حیوان.

از فقهاء قرن هشتم:

مرحوم عمید الدّین در کنز الفوائد، فتوای علّامه در قواعد را تأیید فرموده است. قال العلّامة فی القواعد: ‌و هی عشرة. الاوّل و الثانی البول و الغائط ......... و المنیّ من کلّ حیوان ذی نفس سائلة و ان کان مأکولا.

مرحوم فخر المحقّقین نیز در ایضاح ج۱ ص۲۶ همان فتوای علّامه را تأیید فرموده است.

مرحوم شهید اوّل در دروس ج۱ ص۱۲۳. قال: النّجاسات عشر. البول و ......... و المنیّ و الدّم من ذی النّفس ........ و لا ینجس میتة ما لا نفس له و لا دمه و لا منیّه. و در بیان ص۹۰ و در ذکری ج۱ ص۱۱۱ و در غایة المراد ج۱ ص۸۱.