درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ منیّ حیوان/ مرحله سوم: رجوع به روایات

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

طبق نسخه‌ی من لا یحضر، مراد از اشدّیّت منیّ از بول، اشدّیّت از نظر نجاست است. به قرینه‌ی صدر روایت یعنی الدّم یکون فی الثوب علیّ ........... که درباره‌ی طهارت و نجاست دم است. ولی طبق نسخه‌ی تهذیب، مقتضای اطلاق اشدّیّت، اشدّیّت از نظر نجاست نیز می‌باشد. در روضة المتّقین ج۲ ص۱۲۹ آمده است: التّشدید و المبالغة للردّ علی العامّة فانّ اکثرهم قائلون بطهارته او بطهارته بالفرک. با حفظ این نکته، درباره‌ی منیّ که در صدر (ذکر المنیّ فشدّده) و ذیل روایت (ثمّ قال ان رأیت المنیّ ..........) آمده، چهار احتمال متصوّر است.

۱) مراد از منیّ که در صدر و ذیل آمده، مطلق یعنی جنس منیّ است. طبق این احتمال، مقتضای اشدّیّت، نجاست منیّ حیوانی است که بول او نجس می‌باشد.

۲) مراد از منیّ که در صدر و ذیل آمده، مقیّد یعنی منیّ انسان است. طبق این احتمال، مقتضای اشدیّت، نجاست منیّ انسان است چون بول انسان نجس می‌باشد.

۳) مراد از منیّ در صدر، مطلق و در ذیل، مقیّد است. طبق این احتمال، مقتضای اشدّیّت همان است که در احتمال اوّل گفته شد ولی حکمی که در ذیل آمده، مخصوص به منیّ انسان است.

۴) مراد از منیّ در صدر، مقیّد و در ذیل، مطلق است. طبق این احتمال، مقتضای اشدیّت همان است که در احتمال دوّم گفته شد ولی حکمی که در ذیل آمده، مربوط به جنس منیّ است.

ظاهر از بین احتمالات، احتمال دوّم است چون صدر روایت با توجّه به مفاد مذکور برای اشدّ، درباره‌ی حیوانی است که بول آن نجس می‌باشد یعنی حیوان غیر مأکول اللّحم و ظاهر این است که امام علیه السّلام درباره‌ی منیّ مورد ابتلاء مردم که به ثوب اصابت می‌کند، تکلّم می‌فرمایند و ابتلاء به منیّ حیوان غیر مأکول اللّحم در نهایت ندرت است (مصباح الفقیه ج۷ ص۳۴). بنابراین، روایت مربوط به مسئله مورد بحث نخواهد بود.

روایت دوّم: روایت عمّار ساباطی از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه‌ی تهذیب: اخبرنی الشیخ ایّده الله عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن ابیه عن سعد بن عبد الله عن احمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال عن عمرو بن سعید عن مصدّق بن صدقة عن عمّار السّاباطی عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: کلّ ما اکل لحمه فلا بأس بما یخرج منه. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۶).

بقیّه نسخ روایت در مسئله بول ذکر شد.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

این بحث نیز در همان مسئله بول بیان شد.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی کلمه‌ی ما در ما یخرج منه بواسطه‌ی اطلاق شامل منیّ نیز می‌شود. از طرفی دیگر کلمه‌ی کلّ در کلّ ما اکل لحمه از الفاظ موضوع برای عموم است و لذا فقره‌ی کلّ ما اکل لحمه شامل کلّیه حیوانات مأکول اللّحم (دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله) می‌شود. بنابراین، منطوق روایت، عدم بأس نسبت به منیّ حیوان مأکول اللّحم به نحو مطلق است و عدم بأس دلالت بر طهارت دارد. و مفهوم روایت، به قرینه‌ی منطوق، نجاست منیّ حیوان غیر مأکول اللّحم به نحو مطلق (دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله) است.