درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/ منی انسان/ مرحله سوم: رجوع به روایات

روایت دوّم: روایت زراره از امام علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه‌ تهذیب: عنه (عن الحسین بن سعید) عن حمّاد عن حریز عن زرارة قال: سألته عن الرّجل یجنب فی ثوبه أ یتجفّف فیه من غسله فقال نعم لا بأس به الّا ان تکون النّطفة فیه رطبة فان کانت جافّة فلا بأس. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۴۲۱).

نسخه استبصار: سند و متن روایت در استبصار مثل تهذیب است. (استبصار، تحقیق خرسان، ج۱ ص۱۸۸).

نسخه وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی ج۶ ص۱۷۱).

نسخه وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۴۶).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: مرحوم شیخ در تهذیب و استبصار این روایت را از حسین بن سعید نقل فرموده است. در مشیخه‌ی تهذیب ص۶۳ و در مشیخه‌ی استبصار ص۳۲۰ آمده است: و ما ذکرته فی هذا الکتاب عن الحسین بن سعید فقد اخبرنی به الشّیخ ابو عبد الله محمّد بن محمّد بن النّعمان و الحسین بن عبید الله و ........... طریق مرحوم شیخ به حسین بن سعید، صحیح است و با توجّه به اینکه حسین بن سعید و بقیّه رواة در سند، امامی و ثقه هستند، این روایت صحیحه است.

نکته ب: این روایت، مضمره است ولی مضمرات زرارة حجّت است.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی فرض این است که منیّ در ثوب وجود دارد. به قرینه‌ی الّا ان تکون النطفة فیه رطبة. و همچنین فرض این است که بدن مکلّف مرطوب است چون مکلّف غسل کرده است. از طرفی دیگر جواز تنشیف بدن با ثوب کذائی دلالت بر طهارت منیّ (منیّ جافّ) دارد. بنابراین، روایت دلالت دارد بر اینکه منیّ غیر رطب طاهر است.

بعضی از روایاتی که در عداد طائفه دوّم قرار می‌گیرند عبارتند از:

الف: روایت ابی اسامه از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی کافی: محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد عن ابن فضّال عن ابن بکیر عن ابی اسامة قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن الثوب تکون فیه الجنابة فتصیبنی السماء حتّی یبتلّ علیّ قال لا بأس. (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۵۳).

ب: روایت ابی بصیر از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی تهذیب: اخبرنی الشّیخ ایّده الله تعالی عن احمد بن محمّد عن ابیه عن الحسین بن الحسن بن ابان عن الحسین بن سعید عن حمّاد عن شعیب عن ابی بصیر قال: سألت ابا عبد الله علیه السّلام عن القمیص یعرق فیه الرّجل و هو جنب حتّی یبتلّ القمیص فقال لا بأس و ان احبّ ان یرشّه بالماء فلیفعل. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۹).

اقول:

در تنافی دلیلین یا ادلّه، سه قانون مترتّب و طولی وجود دارد.

قانون اوّل: جمع عرفی.

جمع عرفی اوّل از طرف مرحوم صاحب وسائل: این فقیه محدّث بین طائفه اوّل و روایت اوّل از طائفه دوّم (روایت ابی اسامة) به این نحوه جمع فرموده که روایت اوّل از طائفه دوّم حمل بر موردی می‌شود که در محلّ ملاقات ثوب با منیّ، رطوبت در بین نبوده است. به اینکه ثوب و منیّ معاً جافّ باشند. بنابراین، جواز صلوة در ثوب کذائی دالّ بر طهارت منیّ نیست. یعنی جواز صلوة قابل جمع با نجاست منیّ است. به بیان دیگر، طائفه اوّل دلالت بر نجاست منیّ دارد و روایت اوّل از طائفه دوّم دلالت بر طهارت منیّ ندارد. بنابراین، تنافی بین روایت اوّل و طائفه اوّل مرتفع شد. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۴۵).