درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/غائط حیوان غیر مأکول اللحم دارای نفس سائله/رجوع به روایات

طائفه دوّم: روایاتی که مدلول آنها، طهارت عذره‌ی حیوان مأکول اللّحم به نحو مطلق است. (به نحو مطلق یعنی از حیوان دارای نفس سائله و از حیوان فاقد نفس سائله).

روایت اوّل: روایت عمّار ساباطی از ابی عبد الله علیه السّلام.

نسخه‌ی تهذیب: و اخبرنی الشّیخ ایّده الله عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن ابیه عن سعد بن عبد الله عن احمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال عن عمرو بن سعید عن مصدّق بن صدقة عن عمّار السّاباطی عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: کلّ ما اکل لحمه فلا بأس بما یخرج منه (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۶).

بقیّه نسخ این روایت در مسئله سابق ذکر شد.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

ایندو بحث نیز در مسئله سابق بیان شد. فراج

روایت دوّم: روایت عبد الله بن بکیر از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه کافی: علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن ابن بکیر. قال: سأل زرارة ابا عبد الله علیه السّلام عن الصّلوة فی الثعالب و الفنک و السّنجاب و غیره من الوبر فاخرج کتابا زعم انّه املاء رسول الله ص انّ الصلوة فی وبر کلّ شیئ حرام اکله فالصّلوة فی وبره و شعره و جلده و بوله و روثه و البانه و کلّ شیئ منه فاسدة لاتقبل تلک الصّلوة حتّی تصلّی فی غیره ممّا احلّ الله اکله ثمّ قال یا زرارة هذا عن رسول الله ص فاحفظ ذلک یا زرارة فان کان ممّا یؤکل لحمه فالصّلوة فی وبره و بوله و شعره و روثه و البانه و کلّ شیئ منه جائزة اذا علمت انّه ذکیّ قد ذکّاه الذّبح فان کان غیر ذلک ممّا قد نهیت عن اکله و حرم علیک اکله فالصّلوة فی کلّ شیئ منه فاسدة ذکّاه الذّبح او لم یذکّه (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۳۹۷، طبع دار الحدیث ج۶ ص۳۹۲).

نسخه تهذیب و استبصار: سند و متن روایت در ایندو مثل کافی است (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۲ ص۲۰۹، استبصار، تحقیق خرسان، ج۱ ص۳۸۳).

نسخه عوالی اللّئالی: روی ابن بکیر فی الموثّق قال سأل زرارة ابا عبد الله علیه السّلام .......... تا آخر متن کافی (عوالی ج۳ ص۷۴).

نسخه وافی و وسائل الشیعة: سند و متن روایت در ایندو مثل کافی است (وافی ج۷ ص۴۰۱، وسائل طبع آل البیت، ج۴ ص۳۴۵).

توجّه: قسمتی از روایت در وسائل ج۳ ص۴۰۸ آمده است ولی آخر سند دارد: عن ابن بکیر عن زرارة عن ابی عبد الله ع.

نسخه الفصول المهمّة: قال الصّادق علیه السّلام: انّ الصّلوة فی کلّ شیئ حرام اکله ....... تا آخر متن کافی با کمی ناقصی (الفصول ج۲ ص۷۵).

نسخه هدایة الامّة: قسمتی از حدیث در هدایه ج۲ ص۹۷ آمده است.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

نکته الف: در سند روایت طبق نسخه کافی چهار راوی وجود دارد. اگر ابراهیم بن هاشم (ابیه در سند) موثّق باشد، این روایت، موثّق کالصّحیح است. موثّق کالصّحیح به روایت گفته می‌شود که تمامی رواة در سند، موثّق هستند ولی بعضی، غیر امامی هستند که این بعض، از اصحاب اجماع یا مرویّ عنه اصحاب اجماع است. در سند روایت، عبد الله بن بکیر، فطحی و ثقه و از اصحاب اجماع است. و اگر ابراهیم بن هاشم، غیر موثّق باشد، این روایت، حسن کالصّحیح است. حسن کالصّحیح به روایتی گفته می‌شود که جمیع رواة در سند، امامی ممدوح هستند جز بعضی که غیر امامی هستند ولی از اصحاب اجماع می‌باشند (روضة المتّقین ج۲ ص۱۶۷).

نکته ب: مرحوم شیخ طوسی در تهذیب و در استبصار این روایت را از مرحوم کلینی نقل فرموده است. در مشیخه‌ی تهذیب ص۵ و در مشیخه‌ی استبصار ص۳۰۵ آمده است: فما ذکرته عن محمّد بن یعقوب الکلینی رحمه الله فقد اخبرنا به الشیخ المفید ابو عبد الله بن محمّد بن محمّد بن النعمان الحارثی البغدادی رحمة الله علیه عن ابی القاسم جعفر بن محمّد بن قولویه عن محمّد بن یعقوب و اخبرنا به ایضاً .........

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

منطوق جمله‌ی شرطیّه (ان کان ممّا یؤکل لحمه ........) این است که صلوة در عذره‌ی حیوان مأکول اللّحم جایز است. جواز صلوة بکمک قرینه خارجی دلالت می‌کند بر اینکه عذره حیوان مأکول اللّحم طاهر است. مفهوم جمله (که در فقره‌ی انّ الصّلوة فی وبر کلّ شیء حرام ........... و در فقره‌ی فان کان غیر ذلک ........ به این مفهوم تصریح شده) به قرینه منطوق دلالت می‌کند بر اینکه عذره‌ی حیوان غیر مأکول اللّحم نجس است.

روایت رخّصوا فی نجو کلّ ما یؤکل لحمه و بوله (دعائم الاسلام ج۱ ص۱۱۸) در عداد همین طائفه دوّم قرار می‌گیرد.