درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی
1401/07/23
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول حیوان غیر مأکول اللحم دارای نفس سائله/رجوع به روایات
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
روایت طبق نسخه کافی و تهذیب، صحیحه و یا حسنه است و علّت اختلاف در صحّت و حسن روایت، اختلاف در توثیق ابراهیم بن هاشم است (روضة المتّقین ج۱ ص۲۱۱، ملاذ الاخیار ج۲ ص۳۲۲).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
عدم وجوب غسل ثوب از بول حیوان مأکول اللّحم به ملازمه‌ی عرفیّه دالّ بر طهارت بول این نوع از حیوان در ثوب است و بواسطه‌ی عدم القول بالفصل طهارت بول این نوع از حیوان در غیر ثوب نیز ثابت می‌شود. بنابراین، بول این نوع از حیوان مطلقا (دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله) طاهر است. و حمل روایت بر نجاست معفوّ عنها خلاف ظاهر است.
روایت دوّم: روایت عمّار ساباطی از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
نسخه‌ی تهذیب: و اخبرنی الشیخ ایّده الله عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن ابیه عن سعد بن عبد الله عن احمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال عن عمرو بن سعید عن مصدّق بن صدقة عن عمّار السّاباطی عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: کلّ ما اکل لحمه فلا بأس بما یخرج منه (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۶).
نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است. (وافی ج۶ ص۱۹۶).
نسخه‌ی وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است. (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۰۹).
نسخه‌ی الفصول المهمّة: قال (ابو عبد الله علیه السّلام) کلّ ما اکل لحمه .......... تا آخر متن تهذیب. (فصول ج۲ ص۵۲).
نسخه‌ی هدایة الامّة: قال (ابو عبد الله علیه السّلام) کلّ ما اکل لحمه ........... تا آخر متن تهذیب. (هدایه، ج۱ ص۳۷۳).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
در سند روایت، هشت راوی وجود دارد که چهار راوی اوّل، امامی و ثقه و چهار راوی اخیر، موثّق غیر امامی هستند. بنابراین، روایت موثّقه است. (ملاذ الاخیار، ج۲ ص۳۸۴).
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
از طرفی کلمه‌ی ما در ما یخرج منه بواسطه‌ی اطلاق شامل بول نیز می‌شود. از طرفی دیگر کلمه‌ی کلّ در کلّ ما اکل لحمه از الفاظ موضوع برای عموم است و لذا فقره‌ی کلّ ما اکل لحمه شامل کلّیه حیوانات مأکول اللّحم (دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله) می‌شود. بنابراین، مدلول روایت عدم بأس نسبت به بول حیوان مأکول اللّحم به نحو مطلق است و عدم بأس، کنایه از طهارت و دالّ بر طهارت است. کلام در وصف موجود در روایت (اکل لحمه) از حیث وجود و عدم مفهوم، در روایات سابق گذشت. (غنائم الایّام، ج۱ ص۳۸۴) و حمل روایت بر نجاست معفوّ عنها خلاف ظاهر است.
روایات دیگری نیز در عداد طائفه سوّم قرار می‌گیرند. بعضی از این روایات عبارتند از:
الف: روایت عبد الله بن بکیر از ابی عبد الله علیه السّلام.
نسخه کافی: علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن ابن بکیر قال: سأل زرارة ابا عبد الله علیه السلام عن الصّلوة ...... یا زرارة فان کان ممّا یؤکل لحمه فالصّلوة فی وبره و بوله و شعره و روثه و البانه و کلّ شیء منه جائزة ....... (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۳۹۷).
ب: روایت ابی البختری از ابی عبد الله علیه السّلام.
نسخه قرب الاسناد: ابو البختری عن جعفر عن ابیه انّ النّبیّ (ص) قال:لا بأس ببول ما اکل لحمه. (قرب الاسناد، طبع جدید، ص۱۵۶).
ج: روایت دعائم الاسلام.
و رخّصوا (ع) فی نجو کلّ ما یؤکل لحمه و بوله. (دعائم الاسلام ج۱ ص۱۱۸).
