درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی
1401/07/20
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول حیوان غیر مأکول اللحم دارای نفس سائله/رجوع به روایات
روایت دوّم: روایت عبد الله بن سنان از ابی عبد الله علیه السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
نسخه کافی: علیّ بن محمّد عن عبد الله بن سنان عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: اغسل ثوبک من بول کلّ ما لا یؤکل لحمه (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۴۰۶، طبع دار الحدیث ج۶ ص۴۲۴).
نسخه وافی: علیّ بن محمّد عن عبد الله بن سنان قال قال ابو عبد الله علیه السّلام اغسل ثوبک من ابوال ما لا یؤکل لحمه (وافی ج۶ ص۱۹۳).
نسخه وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل کافی است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۰۵).
نسخه الفصول المهمّة: قال ابو عبد الله علیه السّلام ...... تا آخر متن کافی. (فصول ج۲ ص۵۱).
نسخه هدایة الامّة: قال ابو عبد الله علیه السّلام ..... تا آخر متن کافی. (هدایة ج۱ ص۳۶۱).
بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.
در سند روایت طبق نسخه کافی، دو راوی وجود دارد.
۱) علیّ بن محمّد. مراد از علیّ بن محمّد یحتمل علیّ بن محمّد بن عبد الله بن عمران باشد و یحتمل علیّ بن محمّد بن ابراهیم علّان باشد چون مرحوم کلینی از هر دو نقل روایت می‌کند (مجلسی دوّم در الوجیزه ص۱۲۶، تفرشی در نقد الرجال ج۴ ص۳۵۵) و هر دو راوی، امامی و ثقه هستند.
محتمل است که علیّ بن محمّد بن عبد الله و علیّ بن محمّد بن بُندار یکی باشند به اینکه عبد الله اسم جدّ علیّ و بندار لقب جدّ علیّ باشد (کجوری شیرازی در الفوائد الرجالیّة ص۱۴۰، کلباسی در الرسائل الرجالیّة ج۳ ص۳۴۸).
این روایت، مرسله است (مرآة العقول ج۱۵ ص۳۲۷) چون روایت علیّ بن محمّد از عبد الله بن سنان معهود نیست.
۲) عبد الله بن سنان. این راوی، امامی و ثقه است.
نتیجه: این روایت، مرسله و ضعیف است.
بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.
دلالت این روایت شبیه به دلالت روایت سابق است. با این تفاوت که روایت سابق، مطلق و این روایت، عامّ است (طبق نسخه غیر وافی).
طائفه سوّم: روایاتی که مدلول آنها، طهارت بول حیوان مأکول اللّحم به نحو مطلق است (به نحو مطلق یعنی بول حیوان مأکول اللّحم دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله).
روایت اوّل: روایت زراره از صادقین علیهما السّلام.
بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.
نسخه کافی: علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن حمّاد بن عیسی عن حریز عن زرارة انهّما قالا لاتغسل ثوبک من بول شیء یؤکل لحمه (کافی طبع اسلامیّه ج۳ ص۵۷، طبع دار الحدیث ج۵ ص۱۶۸).
نسخه تهذیب: اخبرنی به الشیخ ایّده الله تعالی عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن محمّد بن یعقوب عن علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن حمّاد بن عیسی عن حریز عن زرارة انّهما قالا لاتغسل ثوبک من بول ما یؤکل لحمه (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۴۶).
نسخه تهذیب: ما اخبرنی به الشیخ ایّده الله تعالی عن ابی القاسم جعفر بن محمّد عن محمّد بن یعقوب عن علیّ بن ابراهیم .............. تا آخر سند و متن کافی. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۶۴).
نسخه عوالی اللّئالی: قال الباقر و الصّادق علیهما السّلام لاتغسل ............. تا آخر متن کافی (عوالی ج۲ ص۲۱۰).
نسخه عوالی اللّئالی: روی زرارة فی الحسن انّهما قالا لاتغسل ثوبک من بول کلّ شیء یؤکل لحمه (عوالی ج۳ ص۵۳).
نسخه وافی: سند و متن روایت در وافی مثل کافی است (وافی ج۶ ص۱۹۳).
نسخه وسائل الشیعة: سند و متن روایت در وسائل مثل کافی است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۴۰۷).
نسخه الفصول المهمّة: روی لاتغسل ثوبک من بول کلّ شیء یؤکل لحمه (فصول ج۲ ص۵۲).
نسخه هدایة الامّة: روی لاتغسل ثوبک من بول شیء یؤکل لحمه (هدایه ج۱ ص۳۷۲).
توجّه: در بعضی از نسخ هدایه، بر جمله فوق، این فقره اضافه شده است: و سئل علیه السّلام عن البان الابل و البقر و الغنم و ابوالها و لحومها فقال لاتتوضّأ منه ان اصابک منه شیء او ثوبا لک الّا ان تتنظّف.
