درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول حیوان غیر مأکول اللحم دارای نفس سائله/رجوع به روایات

مرحله‌ی سوّم: رجوع به روایات.

درباره‌ی بول، در ابتداء نظر، چهار طائفه روایت وجود دارد.

طائفه‌ی اوّل: روایاتی که مدلول آنها، نجاست بول به نحو مطلق است (به نحو مطلق یعنی بول حیوان مأکول اللّحم و غیر مأکول اللّحم، بول حیوان دارای نفس سائله و فاقد نفس سائله).

روایت اوّل: روایت محمّد بن مسلم از احدهما علیهما السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه‌ی تهذیب: اخبرنی الشیخ ایّده الله تعالی عن احمد بن محمّد عن ابیه عن محمّد بن الحسن الصفّار عن احمد بن محمّد عن الحسین بن سعید عن صفوان عن العلاء عن محمّد بن مسلم عن احدهما علیهما السّلام قال: سألته عن البول یصیب الثوب فقال اغسله مرّتین (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۱ ص۲۵۱).

نسخه‌ی وافی: سند و متن روایت در وافی مثل تهذیب است (وافی ج۶ ص۱۳۸).

نسخه‌ی وسائل الشیعه: سند و متن روایت در وسائل مثل تهذیب است (وسائل، طبع آل البیت، ج۳ ص۳۹۵).

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

روایت از حیث سند، صحیحه و یا حسنه است. علّت اختلاف در صحّت و حسن روایت، اختلاف در توثیق احمد بن محمّد بن حسن بن ولید است (تفرشی در نقد الرّجال ج۱ ص۱۵۳، بحر العلوم در رجال ج۲ ص۱۵، استرابادی در منهج المقال ج۱ ص۱۶۱، حسینی حلّی در زبدة الاقوال ص۴۵، قهپایی در مجمع الرّجال ج۷ ص۲۰۳، اردبیلی در جامع الرواة ج۱ ص۶۲، مجلسی دوّم در الوجیزه ص۲۳، بحرانی در معراج ج۱ ص۱۲۸، شیخ بهائی در مشرق الشمسین ص۷۹ و .........).

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی کلمه‌ی البول در سؤال، مطلق است. چون انصراف آن به بولی خاصّ محرز نیست و در جواب امام علیه السّلام قرینه‌ای بر اختصاص جواب به بولی خاصّ وجود ندارد. پس جواب امام علیه السّلام نیز درباره‌ی مطلق بول است. از طرفی دیگر صیغه امر در جواب دالّ بر وجوب غسل ثوب از بول است و وجوب غسل به ملازمه‌ی عرفیّه دالّ بر نجاست مطلق بول در ثوب است (طهارت شیخ انصاری ج۵ ص۲۲) و بواسطه‌ی عدم القول بالفصل، نجاست بول در غیر ثوب نیز ثابت می‌شود (ذخیره ج۱ ص۱۴۵، مدارک ج۲ ص۲۵۹، حدائق ج۵ ص۶). بنابراین، مدلول روایت، نجاست بول به نحو مطلق است.

توجّه باشد که بعضی از فقهاء معتقدند که کلمه البول در سؤال انصراف به بول انسان دارد. طبق این نظر، جواب نیز درباره‌ی خصوص بول انسان خواهد بود و در نتیجه، روایت اوّل از طائفه اوّل نخواهد بود (ذخیره ج۱ ص۱۴۵، مدارک ج۲ ص۲۵۸ و ...........).

روایت دوّم: روایت حسین بن ابی العلاء از ابی عبد الله علیه السّلام.