درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب الطهارة/نجاسات/بول حیوان غیر مأکول اللحم دارای نفس سائله/رجوع به آیات

۲) روایت از رسول اکرم (ص): قال لاهل قُبا ماذا تفعلون فی طهرکم فانّ الله تعالی قد احسن علیکم الثناء قالوا نغسل اثر الغائط فقال انزل الله فیکم و الله یحبّ المطّهّرین (مجمع البیان ج۵ ص۱۱۱، برهان ج۲ ص۸۴۹، التحریر و التنویر ج۱۰ ص۲۰۵، احکام القران للجصّاص ج۴ ص۳۶۸، الاصفی ج۱ ص۴۹۲، بحر العلوم ج۲ ص۸۸، تفسیر الجلالین ص۲۰۷، التفسیر الحدیث ج۹ ص۵۳۶، تفسیر صافی ج۲ ص۳۷۹، تفسیر ابن کثیر ج۴ ص۱۸۷ و ص۱۹۰، تفسیر ابن ابی حاتم ج۶ ص ۱۸۸۲، تفسیر غرائب ج۳ ص۵۳۰، نور الثقلین ج۲ ص۲۶۸، فقه القران ج۱ ص۶۷، بحار الانوار ج۲۱ ص۲۵۴ و ج۸۰ ص۳۴۴).

۳) روایت از ابی عبد الله علیه السّلام: عنه (عن الشیخ) باسناده عن احمد بن محمّد عن البرقی عن ابن ابی عمیر عن هشام بن الحکم عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: قال رسول الله ص یا معشر الانصار انّ الله قد احسن الیکم الثناء فماذا تصنعون؟ قال: نستنجی بالماء (برهان ج۲ ص۸۴۸، تهذیب ج۱ ص۳۵۴، وافی ج۶ ص۱۲۹، وسائل الشیعه ج۱ ص۳۵۴).

۴) روایت از ابی عبد الله علیه السّلام: عن الحلبی عن ابی عبد الله علیه السّلام قال: سألته عن قول الله فیه رجال یحبّون ان یتطهّروا. قال الّذین ان یتطهّروا نُظف الوضوء و هو الاستنجاء بالماء و قال نزلت هذه الآیة فی اهل قُبا (برهان ج۲ ص۸۴۹، تفسیر عیّاشی ج۲ ص۱۱۲، بحار الانوار ج۲۱ ص۲۵۶ و ج۷۷ ص۲۰۵).

با حفظ این نکته، مفاد اجمالی فقره‌ی مذکور این است که کسانیکه غائط و بول و یا غائط را بوسیله‌ی آب ازاله می‌کنند، در زمره‌ی محبوبین خداوند هستند.

بحث دوّم: درباره‌ی کیفیّت استدلال.

درباره‌ی تفسیر این فقره از آیه‌ی مبارکه دو احتمال است.

احتمال اوّل: در تفسیر این فقره، روایت اوّل مورد استناد قرار بگیرد. طبق این احتمال، این فقره بدون حصر به کمک روایت اوّل دلالت بر نجاست بول و غائط آدمی می‌کند. چون از طرفی در فقره مذکور به ازاله‌ی بول و غائط بوسیله‌ی آب اطلاق تطهّر شده است (در ضمن یتطهّروا و المطهرین) از طرفی دیگر تطهّر در شرع به ازاله‌ی نجاست اطلاق می‌شود (الانتصار ص۹۷). بنابراین، بول و غائط آدمی در زمره‌ی نجاسات است.

ولی برای سرایت مفاد آیه (نجاست بول و غائط آدمی) به موضوع مورد سؤال (بول حیوان غیر مأکول اللّحم دارای نفس سائله) احتیاج به اجماع بر عدم الفرق است.

احتمال دوّم: در تفسیر این فقره، روایت دوّم و سوّم و چهارم مورد استناد قرار بگیرد. طبق این احتمال، این فقره بدون حصر به کمک این سه روایت دلالت بر نجاست غائط آدمی می‌کند با همان توضیحی که در احتمال اوّل ذکر شد.

ولی برای سرایت مفاد آیه (نجاست غائط آدمی) به موضوع مورد سؤال (بول حیوان غیر مأکول اللّحم دارای نفس سائله) احتیاج به اجماع بر عدم الفرق بین بول آدمی و غائط آدمی و اجماع بر عدم الفرق بین بول آدمی و موضوع مورد سؤال است. و از بین ایندو اجماع، منحصراً اجماع اوّل نقل شده است (النّاصریّات ص۸۸، روض الجنان ج۱ ص۴۳۳، تبصرة الفقهاء ج۲ ص۴۱۱).

نتیجه‌ی نهائی بحث در مرحله دوّم: مسئله فاقد آیات الاحکام است.