موضوع: اصاله الطهاره /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در اشکالاتی بود که بر دلالت موثقه عمار شده بود برای جریان قاعده طهارت در شبهات حکمیه. هفت اشکال بیان شد.

1- جریان اصاله الطهاره در صورت علم اجمالی به نجاست

صاحب عناوین الفقهیه بحثی مطرح کرد تحت این عنوان «و هذه الرواية لا شك في شمولها لما لم يكن بين المشتبهات علم إجمالي و كان الشك ابتداء أو مسبوقا بطهارة. و أما مع العلم الإجمالي أو سبق العلم بالنجاسة فيجي‌ء الأشكال: من حيث إن الرواية مقيدة بعدم العلم بالنجاسة و الفرض حصول العلم بين المشتبهات، و من أن استصحاب النجاسة يفيد علما شرعيا فيعارض أصالة الطهارة. و بعبارة اخرى: بين أدلة الاستصحاب و بين هذه الرواية عموم من وجه، فكما يحتمل العمل بهذه الرواية، يحتمل العمل بالاستصحاب»[1] سه حالت برای ما ممکن است پیش آید که باید ببینیم قاعده طهارت درآنها جاری می شود یا نه؟ حالت اول این است که شبهه، شبهه بدویه باشد یعنی نه علم اجمالی داشته باشیم و نه جای استصحاب باشد.

مورد دیگر شبهه مقرون به علم اجمالی است یعنی جایی که می دانیم یکی از این دو نجس است ولی نمی دانیم کدام است. آیا می توان گفت در دو طرف شبهه قاعده طهارت را جاری می کنیم هرچند علم اجمالی به نجاست داریم. به عبارت دیگر آیا علم اجمالی منجز تکلیف است یا نه؟ مرتکز در اذهان این است که نمی توان اصاله الطهاره نسبت به هر دو جاری کرد. سوال دیگر این است که آیا مخالف احتمالیه جایز است یا خیر؟ اینجا می دانیم که مکلف به اجتناب هستیم لکن نمی دانیم از ظرف شماره یک یا ظرف شماره دو. اگر در مخالفت احتمالیه نیز قائل به احتیاط شویم جای اصاله الطهاره نیست. اگر مخالفت قطعیه را جایز ندانیم باید بگوییم اینکه روایت فرموده «کل شی نظیف حتی تعلم انه قذر» این علم شامل علم تفصیلی و اجمالی هر دو می شود. اما اگر گفتیم این روایت فقط علم تفصیلی را می گوید در موارد علم اجمالی فقط «کل شی نظیف» جاری می شود. در اینصورت با کلام مشهور فقها که مخالفت قطعیه را جایز نمی‌دانند مخالفت دارد. ظاهر کلام عناوین الفقهیه این است که فقط علم تفصیلی اراده شده است. ایشان فرموده «و لكن نجيب عن الأول: بأن الظاهر من العلم هو العلم التفصيلي، لا الإجمالي، و هو منفي في المقام، مضافا إلى أن الضمير في كلمة (أنه قذر) راجع إلى خصوص المشكوك، فلا بد في ارتفاع الطهارة من العلم بالمشكوك بالخصوص، و هو غير حاصل» یعنی از روایت «حتی تعلم انه قذر» علم در «حتی تعلم» ظهور در علم تفصیلی دارد.

1.1- اشکال استاد

به ایشان اشکال می کنیم به چه دلیل می گویید ظهور در علم تفصیلی دارد. در اصول بیان شده که فرقی بین علم تفصیلی و اجمالی در تنجر تکلیف نیست. ایشان می خواهد بفرماید در اطراف علم اجمالی قاعده طهارت جاری می شود در حالی که کلام ایشان مخالف کلام اصولیین است.