موضوع: المیاه /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث ما در رابطه با اقسام آب جاری بود.

1- آب جاری

اگر آب جاری با مجرد ملاقات با نجس، نجس نمی شود آیا مشروط به این است که کر باشد یا اینکه اگر از کر هم کمتر باشد، این حکم را دارد؟

گفتیم آنچه که از مختصر می فهمیم این است که نجس نمی شود هرچند کمتر از کر باشد. ظاهر عبارت شرایع نیز همین است. از نظر اقوال علما، عموما از آنها استفاده می شود اجماعی بودن عدم تنجس آب جاری قلیل.

صاحب جواهر[1] فرموده مخالف در مسأله علامه حلی است که در بعضی از کتبش فتوا داده به اینکه جاری اگر قلیل باشد در اثر ملاقات با نجس، نجس می شود. شهید ثانی در مسالک نیز همین مطلب را بیان کرده است. صاحب جواهر می فرماید نقل شده شهید ثانی از این فتوا برگشته است. به فاضل مقداد نیز همین نظر نسبت داده شده است. صاحب جواهر می فرماید از عبارت فاضل مقداد چنین مطلبی استفاده نمی شود. فاضل مقداد می فرماید «و هل يشترط كريته أم لا؟ أطلق المصنف الحكم بطهارته و قيده العلامة بالكرية و هو أولى ليدخل تحت إطلاق قوله عليه السلام: إذا بلغ الماء كرا لم يحمل خبثا و الإجماع على العمل بمفهومه. و قال الشهيد: ان جرى عن مادة فلا يشترط الكرية و لا عنها بشرط دوامه. و هو حسن و عليه الفتوى»[2] ایشان می فرماید اولی این است که کریت شرط است و مرادش احتیاط است وگرنه در آخر کلامی که از شهید در عدم اشتراط کریت نقل می کند می فرماید «و هو حسن و عليه الفتوى» یعنی فتوای من عدم اشتراط کریت است.

2- ادله دال بر عدم تنجس آب جاری قلیل با ملاقات نجس

دلیل بر این مسأله که با برخورد با نجاست نجس نمی شود چیست؟ صاحب جواهر فرموده «و كيف كان فالأقوى الأول للأصل بل الأصول» مراد از اصل، اصاله الطهاره است و مراد از اصول، استصحاب طهارت است یعنی قبل از برخورد با نجاست پاک بود و بعد از برخورد با نجاست همان را استصحاب می کنیم. می تواند مراد اصاله البراءه باشد به این بیان که اگر جاری قلیل با نجس ملاقات کرد بعد می خواهیم بگوییم آیا خوردن آن حرام است؟ اصل برائت می گوید حرام نیست. بعد می فرماید دلیل دیگر اجماع است «و ما سمعت من الإجماعات المنقولة، بل يمكن دعوى تحصيله» صاحب جواهر بعد از این، سراغ روایات می رود. علت اینکه ایشان ابتداء اینها را مطرح کرده بعد سراغ روایات رفته این است که تقریبا تمام روایات مبتلی به مشکل ضعف سند یا دلالت است.

3- اصاله الطهاره

یکی از ادله این مسأله بحث اصاله الطهاره است به مناسبت وارد این بحث می شویم. کتاب «دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه» نوشته آیت الله باقر ایروانی، کتاب «قواعد فقهیه» آیت الله مکارم شیرازی و کتاب «العناوین الفقهیه» موارد مراجعه در این بحث است.

4- روایات دال بر عدم تنجس آب جاری حتی در صورت قلیل بودن

صاحب جواهر بعد از بیان اصل طهارت و اصول عملیه قابل جریان و اجماع وارد بحث روایات می شود. از جمله اخباری که دلالت بر مطلب دارد، می فرماید روایات دال بر این مطلب است اخباری است که می گوید آب حمام به منزله آب جاری است. «و منها الدالة على ان ماء الحمام بمنزلة الجاري، إذ لو كان الجاري يشترط فيه الكرية لم يكن للتشبيه به من جهة الطهارة معنى»