موضوع: المیاه /کتاب الطهاره /المختصر النافع

خلاصه مباحث گذشته:

بحث در رابطه با این بود که تغیر لونی موجب نجاست آب می شود. نتیجه بررسی ها این شد که دلائل روایی که بخواهد اثبات کند آب با تغیر لونی نجس می شود، دچار ضعف سند است و در مورد کتاب بصائر نیز به این نتیجه رسیدیم که وجاده ای بوده و جزء کتب معتبره نبوده و از این جهت قابل استناد نیست ولی اجماعی در مسأله وجود دارد که می توان به آن برای اثبات مطلب استناد کرد.

1- کلام صاحب جواهر در مورد نجاست آب با تغییر لونی

مرحوم صاحب جواهر فرموده «و الضعف و الإرسال في بعض ما تقدّم غير قادح؛ للاعتضاد بما سمعت»[1] ایشان می فرماید اجماعی که وجود دارد، ضعف سند را جبران می کند. ولی می گوییم وقتی ما اجماع در مسأله داریم، ضعف و ارسال، تغییری در عالم واقع ایجاد نمی کند. قدما به این روایات عمل نمی کرده اند بخاطر ضعف. ضعف به وسیله اجماع، تقویت نمی شود. قبلا توضیح دادیم که به واسطه اجماع اتفاقی که می افتد این است که وثوق به صدور روایت از معصوم می کنیم. به عبارت دیگر خود اجماع موضوعیت دارد. فقها وقتی می گویند جبران ضعف سند می کند یعنی اجماع موضوعیت ندارد و مهم آن روایت است و موضوعیت دارد.

صاحب جواهر در ادامه می فرماید «فما وقع من بعض المتأخرين من التشكيك في نجاسة الماء بالتغيّر اللوني ممّا لا ينبغي الالتفات إليه، بل هو من قبيل التشكيك في الضروري مع أنّ‌ هذا المشكّك قد استدلّ‌ بالنبوي المتقدّم في غير موضع من كتابه» منظورشان از بعض المتأخرین صاحب مدارک است. تشکیک ایشان این است که فرموده من در روایات چنین چیزی ندیدم.[2] به صاحب جواهر می گوییم از تشکیک ایشان این برداشت می شود که از روایات تغیر لونی را استفاده نکرده ولی به معنای این نیست که فتوای ایشان نیز عدم نجاست با تغیر باشد بلکه ایشان نیز ممکن است به وسیله اجماع حکم به نجاست کند و دیگر اینکه احتیاط کند.

صاحب جواهر به صاحب مدارک اشکال می کند به اینکه اگر وثوق به صدور روایات ندارید، چرا در مواضع دیگر از روایت نبوی استفاده کرده اید و اگر وثوق به صدور دارید، چرا اینجا تشکیک کرده اید.

صاحب جواهر در ادامه می فرماید «و يحتمل أن يكون ترك التعرّض للتغيّر اللوني في كثير من الأخبار من جهة لزومه لتغيّر الريح و الطعم؛ لكونهما أسرع منه تغيّراً» ایشان می فرماید اینکه روایات تغیر لونی را مطرح نکرده اند احتمالا به این خاطر است که وقتی مزه و بو تغییر پیدا کند، رنگ نیز تغییر پیدا می کند.

آنچه از اجماع می فهمیم این است که اگر فقط رنگ آب تغییر کند به وسیله نجاست، هرچند بو و مزه آن تغییر نکند نجس است و ملازمه‌ای که صاحب جواهر ادعا کرده فهمیده نمی شود.