درس خارج اصول استاد میرزا محمدحسین احمدی‌فقیه‌یزدی

موضوع: رابطه مقاصدالشریعه با شناخت معروف

در سوره آل عمران

﴿كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ﴾[1]

شمابهترین امتیت چون امر به معروف ونهی از منکر می کنید.

جایی غیر از اسلام نیست که دستور به نهی وامر به خوبی وبدی داده شود.هیچ جایی مواخذه نمی کنند که چرا امر به خوبی ونهی از بدی که دیدی نکرده ای بغیر از مکتب اسلام.

قرآن هم بهترین بودن را روی این ملاک برده است.

امر به معروف ونهی از منکر یکی از واجبات وفروعات دین است.

روایات امر ونهی عام هست وکسی نمی تواند این آیه را تضییق کند را در مقابل اهل کتاب به کار برد .

اهل سنت می گویند شارع شاخص هایی معین کرده که نباید تعطیل شود در امربه معروف ونهی از منکر همین است واین امری مسلم است وشارع به عنوان مقصودهایی در آیات شریفه وروایات حضرت رسول الله صل الله علیه واله بیان کرده که نباید تعطیل شود.

برخی هم مقید کرده اند که چون مصالح باید باشد ومفاسد نباید باشد هریک از اوامر ونواهی به مفاسد ومصالح برمی گردد.

این مطلب که حسن وقبح به مفسده ومصلحت بر می گردد.

ملاک مقصود شارع فهم به مصلحت ومفسده بر می گردد وآنچه هدف شارع است این است که مقصود شارع نباید تعطیل شود در هر شرایطی.

احدبن حنبل بیشتر روی این حرف پافشاری کرده است هرچند در دیگر مذاهبشان هم این مطالب می باشد وریشه این مباحث گفته شده به صدر اسلام بر می گردد.

البته این که تا چقدر از آیات قرآن مقاصد فهمیده می شود اول کلام است.

بعد از این دوره فقهای اهل سنت تا قرن6 جدی بودند که مقاصد شریعت در هر موطن معین کنند وخصوصیاتی برای آن معین کرده اند وعالمانه هم روی این کار کرده اند.

بعد از قرن6 رکودی در این بحث آمده است تا قرن14 جان تازه ای این مبحث مقاصدشریعت گرفت.

الان بیشتر حرف ها از قول ابن عاشور است در باب مقاصد الشریعه.

چون دست آنان خالی از روایات معصوم بوده مجبور به ایجاد چنین سازوکاری شده اند.

اهل سنت این ها را به عنوان اولی میگویند ولی ما ممکن است به صورت اصل ثانوی از این حرف ها بزنیم.

باید دید فقهای ما به آن استدلال کرده اند یانه؟

بعدباید دید چطور این مقاصدالشریعه به دست می آید؟

آیا ردعی از اهل بیت علیهم السلام درباره مقاصدداریم؟مانند قیاسی که ردع شده است؟

روایتی که میگوید شما باید سه سائل را کمک کنی؛اهل سنت گفته اند که مقاصدی هستند دراین مواردمقصود شارع به دست بیاید وقانون شود تا درجاهای دیگر هم از این استفاده شود وگاه هستند که این ها را تسری می دهند.

نمی شود گفت چون این مقاصد الشریعه تالی تلو باطل دارد پس از اول کنار گذاشته شود شان عالم وفقیه نیست.